خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: در سال آبی جاری، استان کردستان با کاهش شدید بارش‌ها مواجه شده است. بر اساس اعلام مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان، میزان بارش‌ها در شش ماه اول سال ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۲ درصد کاهش داشته است.
این کاهش بارش‌ها تأثیرات قابل توجهی بر منابع آبی استان گذاشته، به‌ویژه در بخش‌های آب‌های زیرزمینی و ذخایر سدها. با توجه به این شرایط، مشکلات جدی برای تأمین آب شرب، کشاورزی و سایر نیازهای استان به‌وجود آمده است.
در این راستا، شرکت آب منطقه‌ای کردستان با اجرای پروژه‌های مختلف به‌دنبال مقابله با بحران آبی و بهبود مدیریت منابع آبی در استان است، آرش آریانژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به بررسی میزان بارندگی و راهکارهای مقابله با بحران کم آبی پرداخته است که در ذیل می‌خوانیم.
۱. و ضعیت بارش‌های استان کردستان در سال آبی جاری را نسبت به مدت مشابه سال گذشته و میانگین بلندمدت چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چند درصد افزایش یا کاهش بارش نسبت به سال قبل داشته‌ایم؟
در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۴ بارش متوسط استان ۱۱۵ میلی متر بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۴ میلیمتر معادل ۳۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
۲. آیا توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها دچار تغییر شده است؟ مثلاً آیا با پدیده‌هایی مانند بارش‌های نقطه‌ای یا متمرکز مواجه بوده‌ایم و چه مناطقی از استان بیشترین کاهش یا افزایش بارش را تجربه کرده‌اند؟
بله، شواهد متعددی وجود دارد که توزیع زمانی و مکانی بارش در استان کردستان دچار تغییر شده است، از جمله حرکت به سمت بارش‌های بیشتر متمرکز، رگباری یا نقطه‌ای، کاهش میانگین سالانه در برخی سال‌ها، و تفاوت‌های قابل‌توجه بین شهرستان‌ها.
به نظر می‌رسد بارش‌ها نه فقط کاهش یا افزایش یافته‌اند، بلکه ممکن است توزیع فصلی‌شان نیز تغییر کرده باشد؛ مثلاً تأخیر در آغاز بارش‌ها یا کاهش بارش‌ها در فصل‌های معمول.
توزیع بارش‌ها در استان کردستان ثابت نیست؛ نوسان زیادی دارد به‌صورت کاهش میانگین در بعضی بخش‌ها، افزایش در بخشی دیگر، و وقوع بارش‌های شدید نقطه‌ای که ممکن است تأثیر متفاوتی بر تغذیه منابع آب زیرزمینی، روان‌آب‌ها، سیلاب‌ها و آبخوان‌ها بگذارد.
برای مدیریت منابع آب مهم است که این ویژگی‌ها مدنظر باشند، طراحی سیستم ذخیره‌سازی و نفوذ آب باید برای بارش‌های رگباری و نقطه‌ای آماده باشد (مثلاً آبخیزداری، سدهای کوچک، رهاسازی تدریجی) در مناطقی که کاهش بارش دارند، باید برنامه‌های کاهش برداشت و افزایش بهره‌وری آب تقویت شود، داده‌های محلی و پایش مستمر لازم است تا تغییرات مکانی دقیق‌تر شناخته شوند
۳. وضعیت فعلی مخازن سدهای استان چگونه است؟ آیا این کاهش یا افزایش بارش‌ها بر ذخیره سدها تأثیر داشته توضیح بفرمائید؟
در حال حاضر حجم ذخیره مخازن آب استان بیش از ۹۱۶ میلیون متر مکعب و همین عدد در مدت مشابه سال گذشته ۱ میلیارد و ۲۰۷ میلیون متر مکعب بود و درصد تغییرات حجم به نسبت انتهای شهریور ۲۸- درصد است.
حجم ورودی سدهای استان از ابتدای سال آبی ۷۲۶ میلیون متر مکعب و در مدت مشابه سال گذشته ۲ میلیارد و ۲۶۷ میلیون متر مکعب بود.
۴. با توجه به تغییرات بارندگی، وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی استان در حال حاضر چگونه است و آیا این وضعیت بارشی تأثیری بر تأمین آب شرب، کشاورزی یا صنعت استان، گذاشته است؟
با توجه به پایش ماهیانه سطح آب زیرزمینی در آبخوان دشت‌های استان کردستان که با استفاده از اندازه گیری سطح آب چاه‌های مشاهده‌ای در طول دوره مطالعاتی بلند مدت انجام گرفته؛ بیشترین میزان افت سطح آب زیرزمینی مربوط به دشت‌های شرق استان بوده است، این روند برداشت از مخازن آب زیرزمینی باعث بروز افت و کسری مخزن در سایر دشت‌های استان نیز شده است.
۵ . آیا احتمال تشدید تنش آبی در برخی شهرستان‌ها یا بخش‌های استان وجود دارد در کدام شهر استان تنش آبی بیشتر دیده می‌شود.
نظر به کاهش شدید نزولات جوی در سال آبی گذشته در حال حاضر شهر بانه با مشکل کمبود آب شرب مواجه است و در این راستاً شرکت آب منطقه‌ای کردستان در تلاش است در کمترین زمان ممکن پروژه انتقال آب اضطراری از سد چراغ ویس سقز به شهرستان بانه را نهایی کند که با تحقق این امر، مساله کمبود آب شرب این شهرستان رفع خواهد شد.
۶. شرکت آب منطقه‌ای کردستان چه برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای مقابله با کاهش منابع آبی ناشی از کاهش بارش در دستور کار دارد و آیا پروژه‌های جدیدی برای بهینه‌سازی مصرف آب یا مدیریت بهتر منابع آبی در حال اجرا یا در برنامه‌ریزی هستند؟
این شرکت در سنوات گذشته تاکنون در راستای صیانت و حفاظت از منابع آب و فرهنگ سازی شیوه‌های مصرف آب، اقدام به اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب و اجرای طرح داناب و گسترش سواد آبی نموده است، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت نیرو (شرکت مدیریت منابع آب ایران) است که با هدف جلوگیری از افت سطح آب‌های زیرزمینی و احیای دشت‌های بحرانی کشور طراحی و اجرا شده است، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی مجموعه‌ای از اقدامات مدیریتی، فنی و اجتماعی است که با هدف بازگرداندن توازن میان تغذیه (ورودی آب به سفره‌های زیرزمینی) و برداشت (خروج آب از سفره‌ها) اجرا می‌شود.
به بیان ساده، هدف طرح این است که میزان برداشت آب از چاه‌ها، قنوات و چشمه‌ها با میزان تغذیه طبیعی آبخوان‌ها برابر شود تا افت سطح آب و تخریب منابع آب زیرزمینی متوقف شود. از جمله اهداف اصلی طرح شامل جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی و جلوگیری از نشست زمین، احیای دشت‌های بحرانی و جلوگیری از تبدیل دشت‌های دیگر به وضعیت بحرانی، افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، مدیریت و کنترل برداشت غیرمجاز آب، ارتقای آگاهی عمومی و مشارکت مردمی در مدیریت منابع آب است.
۷. آیا در حوزه فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب نیز برنامه یا طرح خاصی اجرا شده یا در حال اجراست؟
بله اجرای طرح داناب و گسترش سواد آبی از جمله اقدامات انجام شده است، «طرح داناب» و برنامه «گسترش سواد آبی» دو بخش فرهنگی و آموزشی از برنامه‌های کلان مدیریت منابع آب در ایران هستند که هدفشان آگاه‌سازی جامعه، به‌ویژه نسل جوان، درباره بحران آب و شیوه‌های درست مصرف آن است.
به عبارتی، این طرح تلاش می‌کند تا نسل آینده را با سواد آبی بار بیاورد و مخاطبان اصلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه اول (معمولاً پایه‌های هفتم تا نهم)، مربیان و معلمان آموزش‌دیده در حوزه منابع آب هستند که از طریق فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی مانند برگزاری کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های تعاملی، نمایش فیلم و انیمیشن‌های آموزشی درباره آب، برگزاری مسابقات نقاشی، انشا، مقاله و عکس با موضوع آب و بازدیدهای میدانی از سدها، تصفیه‌خانه‌ها و منابع آب برای اجرای آن تلاش می‌کنند.
