همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: در شهری عظیم به نام کاهوکیا؛ بزرگ‌ترین شهر پیشاکلمبیایی شمالی مکزیک چوبی کشف شده که داستان‌هایی از قدرت، اعتقاد و مهارت لجستیکی جامعه باستانی را بازگو می‌کند.
در پهنه سرزمین‌های باستانی ایالات متحده امروز، شهری به نام کاهوکیا قرار دارد که زمانی پرجمعیت‌ترین شهر شمالی مکزیک بود. کاوشگران اخیراً دریافته‌اند که یک درخت غول‌آسا، با ارتفاع احتمالی حدود ۱۸ متر و وزن چهار تا پنج‌تن، در حدود سال ۱۱۲۴ میلادی قطع شده و سپس از منطقه‌ای دوردست به فاصله بیش از ۱۱۰ مایل به آنجا منتقل شده است تا به‌عنوان چوب نمادین در یکی از میادین عمومی نصب شود. این کشف، علاوه بر بازسازی دقیق زمان قدرت‌نمایی و اوج ساخت‌وساز در کاهوکیا، پرسش‌های تازه‌ای درباره روش‌ها و شبکه‌های تأمین مصالح در آن دوره پیش می‌کشد. مطالعه‌ای جدید در مجله PLOS One این موضوع را با تحلیل حلقه‌های درخت و ایزوتوپ استرانسیوم به شکلی دقیق بررسی کرده است.
چوبی از دیار دور
مطالعه جدیدی که توسط گروهی از باستان‌شناسان و متخصصان تاریخ درخت‌نگاری انجام شده، نشان می‌دهد که چوب موسوم به «میچل لاگ» از گونه بالت سایپرس (bald cypress) است درختی که در منطقه اطراف کاهوکیا به‌صورت طبیعی رشد نمی‌کرده است.
تحلیل ایزوتوپ استرانسیوم در چوب نشان می‌دهد منبع آن باید در جنوب میسوری، شمال آرکانزاس، غرب تنسی یا جنوب ایلینوی قرار داشته باشد؛ یعنی دست‌کم حدود ۱۸۰ کیلومتر دورتر از محل نصب.
برش دقیق زمان اوج
با استفاده از روش «تاریخ‌یابی رادیوکربن با استفاده از حلقه‌های درخت» همراه با اثرات پرتوهای کیهانی که در حلقه‌های درخت ثبت شده‌اند، دانشمندان توانستند سال قطع درخت را تقریباً ۱۱۲۴ میلادی مشخص کنند. این تاریخ دقیق همزمان است با دوره‌ای که کاهوکیا در اوج ساخت‌وساز و نفوذ منطقه‌ای خود به سر می‌برد.
بیشتر بخوانید:
چگونه این غول را جابه‌جا کردند؟
یکی از بخش‌های رازآلود ماجرا، شیوه انتقال چوب تا فاصله بسیار دور است. دانشمندان دو فرضیه اصلی مطرح کرده‌اند:
انتقال آبی: از طریق رودخانه‌ها، جریان‌های ثانویه یا مسیرهای آبی پشتی، ممکن است درخت یا قطعات آن را به صورت شناور یا بر روی قایق به بالا حمل کرده باشند.
انتقال زمینی: از مسیر جاده‌ها یا راه‌های محلی آن زمان، با استفاده از نیروی انسانی، حیوانات یا ابزارهایی مانند غلتک یا مسیرسازی دشوار.
هر دو گزینه دشواری‌های خاص خود را داشته‌اند، به‌ویژه باتوجه‌به وزن زیاد درخت و مسیری که باید طی می‌شد.
بازتابی از وحدت اقتصادی، اجتماعی و معنوی
با توجه به تاریخ قطع درخت و برآورد زمان استفاده‌اش، محققان گمان می‌برند که این ستون چوبی احتمالاً تا بین سال‌های ۱۱۵۰ تا ۱۱۷۵ دوام داشته و سپس به دلیل پوسیدگی یا آسیب برداشته شده است.
کاهوکیا، شهری که روزگاری بزرگ‌ترین مرکز شهری شمال مکزیک به شمار می‌رفت، هنوز رازهای فراوانی در دل خاکش نهفته دارد. چوب «میچل لاگ» یکی از مهم‌ترین این رازهاست؛ نشانه‌ای از مهارت لجستیکی، باورهای فرهنگی و قدرت نمادین مردمان آن دوره.
این درخت عظیم نه‌تنها از دیاری دور آمده بلکه بازتابی است از وحدت اقتصادی، اجتماعی و معنوی در زمان اوج کاهوکیا. زمانی که ساخت‌وسازهای بزرگ متروکه شدند و ستون‌های جدید نصب نشدند، شاید یک نقطه عطف در داستان افول این تمدن رخ داد.
اما هنوز پرسش‌های بی‌شماری باقی است: آیا سایر ستون‌هایی که برپا می‌شدند نیز از راه دور آورده شده‌اند؟ علت نهایی افول کاهوکیا چه بود؟ مطالعات آینده می‌تواند پرده از این رازها بردارد و تاریخ یکی از بزرگ‌ترین جوامع پیشاکلمبیایی را با وضوح بیشتری به نمایش بگذارد.
