خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: باغ‌های انار چترود در شمال شهرستان کرمان، که زمانی به عنوان «انارستان کویر» شناخته می‌شدند و انارهای دانه سیاه و شیرین‌شان به بازارهای صادراتی راه پیدا می‌کرد، حالا درگیر جنگی نابرابر با آفت کرم گلوگاه و خشکسالی بی‌امان هستند.

برآوردهای محلی نشان می‌دهد که در سال زراعی ۱۴۰۴، بیش از ۷۰ درصد تولید انار این منطقه از دست رفته و کشاورزان در آستانه مهاجرت اجباری قرار گرفته‌اند.

شهر کوچک چترود با بیش از ۲ هزار هکتار باغ انار، سالانه هزاران تن محصول صادراتی تولید می‌کرد که نقش حیاتی در اقتصاد محلی ایفا می‌نمود.

انارهای چترود با طعم ترش‌مزه و رنگ شفاف، نه تنها در استان کرمان، بلکه در کشورهای همسایه نیز طرفداران خاص خود را داشتند؛ اما ترکیب مرگبار آفت کرم گلوگاه که لاروهای آن داخل تاج میوه نفوذ کرده و دانه‌ها را تخریب می‌کند با کمبود شدید آب، درختان را به مرز مرگ رسانده است.

کارشناسان جهاد کشاورزی کرمان تخمین می‌زنند که این آفت به تنهایی خسارت عمده‌ای وارد کرده است، در حالی که خشکسالی منابع آبی را تا ۶۰ درصد کاهش داده و باعث ضعیف شدن درختان شده است.

برای بررسی این مشکل به شهر چترود در نزدیکی کرمان سفر کردیم و در جمع کشاورزان حضور یافتیم، طبق مشاهدات خبرنگار مهر بسیاری از باغ‌های انار این شهر به خصوص در جنوب این منطقه خشک شده‌اند و مهمترین عامل این مساله نیز بی آبی و خشک شدن منابع اصلی آب این شهر عنوان می‌شود.

این باغ شهر تا چندی قبل بیشترین میزان سطح کشت انار کرمان را به خصوص اختصاص داده بود. باغ‌های انار در شهر چترود قرار دارد و مردم درختان پسته را در اطراف این شهر کوچک کشت کرده‌اند؛ اما ورود آفت کرم گلوگاه باغ‌های انار این شهر را آلوده کرده است و بی آبی تنش را افزایش داده است، به طوری که به گفته مردم درختان که با بی آبی مواجه شده‌اند با هجوم افت دیگر توان ادامه حیات ندارند.

تهاجم پنهان کرم گلوگاه: از تاج میوه تا نابودی کامل

یک کارشناس گیاه پزشکی به خبرنگار مهر می‌گوید: کرم گلوگاه انار که در چترود خسارت‌های زیادی به همراه داشته، شیوع آن از بهار ۱۳۹۳ شدت گرفت، در سال جاری افزایش یافت و با گرمای شدید تابستان، لاروها به سرعت تکثیر شدند.

مریم سلاجقه، می‌افزاید: میوه‌ها ظاهری سالم دارند، اما داخل‌شان پر از کرم و پوسیدگی است، که این امر نه تنها برداشت را بی‌ارزش می‌کند، بلکه صادرات را هم مختل کرده است.

وی ادامه می‌دهد: کم آبی در کرمان، که از سال ۱۴۰۰ تشدید شده، حالا به مشکلی دائمی تبدیل گشته است.

خشکسالی مزمن: ریشه‌های تشنه و میوه‌های کوچک

بر اساس آمار جهاد کشاورزی، سطح زیرکشت انار در چترود از ۲۵۰۰ هکتار به کمتر از ۱۵۰۰ هکتار کاهش یافته، زیرا بسیاری از باغداران درختان را رها کرده‌اند.

چاه‌های کشاورزی چترود عمق بیشتری یافته‌اند و کیفیت آب به دلیل شوری کاهش یافته و رشد درختان را مختل کرده است.

همچنین پیش‌بینی هواشناسی برای پاییز و زمستان ۱۴۰۴ نیز از تداوم کم بارشی خبر می‌دهد، که این امر آبیاری باغ‌ها را به چالش کشیده است.

درختان انار، هم هر چند مقاوم به خشکی، بدون آبیاری منظم، میوه‌های کوچک و بی‌کیفیت تولید می‌کنند و مستعد حمله آفات می‌شوند.

روایت درد دل کشاورزان: از رونق به رکود

کشاورزان چترودی در گفتگو با مهر تصویری نامناسب از وضعیت معیشتی خود ترسیم می‌کنند.

فاطمه رضایی، ۴۵ ساله و صاحب ۵ هکتار باغ انار، به خبرنگار مهر می‌گوید: پدرم این باغ را ۴۰ سال پیش کاشت، انارهایمان صادر می‌شد و درآمدمان کفاف زندگی و تحصیل بچه‌ها را می‌داد؛ اما امسال، کرم‌ها نیمی از میوه‌ها را خوردند و کم آبی بقیه انارها را کوچک کرد.

وی می‌افزاید: مجبور شدم نیمی از باغ انار را به پسته تبدیل کنم، ولی آن هم تشنه است و بدهی‌هایم تلنبار شده و نمی‌دانم چطور زمستان را سر کنم.

یکی دیگر از باغداران محلی به خبرنگار مهر می‌گوید: قنات‌های قدیمی چترود خشک شده و حالا به چاه‌های عمیق وابسته‌ایم، اما برق ناپایدار پمپ‌ها، کار را سخت‌تر کرده است.

علی‌اکبر محمدی، کشاورز دیگری با ۳۰ سال سابقه، می‌گوید: هزینه سم و آبیاری قطره‌ای بالا است و وام‌ها هم با بهره سنگین است.

وی می‌افزاید: پارسال در حالی ۲۰ تن انار برداشت کردم که امسال به کمتر از ۵ تن رسیده است.

وی با بیان اینکه همسایه‌اش باغش را فروخته و به کرمان مهاجرت کرده است ادامه می‌دهد: ما می‌خواهیم در چترود بمانیم، اما بدون حمایت، چاره‌ای نداریم.

لزوم مقابله با آفت برای احیای اقتصاد روستا

برای مقابله با بحران کرم گلوگاه، کارشناسان کشاورزی کرمان بر مدیریت تلفیقی آفات تأکید دارند.

یک کارشناس گیاه‌پزشکی اهل شهر چترود در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: کنترل کرم گلوگاه نیازمند ترکیبی از روش‌هاست و جمع‌آوری و سوزاندن میوه‌های آلوده در پاییز برای جلوگیری از زمستان‌گذرانی لاروها مهم است که این کار به تنهایی ۳۰ درصد جمعیت آفت را کاهش می‌دهد.

سمیرا احمدی، می‌افزاید: روش دیگر نصب تله‌های فرمونی برای جذب حشرات نر و رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید مانند تریکو گراما است که تخم‌های آفت را نابود می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: هرس منظم درختان برای کاهش رطوبت و افزایش تهویه، همراه با پوشش تاج میوه با تورهای توری، از تخم‌ریزی جلوگیری می‌کند و در موارد شدید، سموم کم‌خطر مانند اسپینوساد تحت نظارت استفاده می‌شود، اما اولویت با روش‌های بیولوژیک است.

احمدی، در خصوص کم آبی نیز می‌گوید: نصب سیستم‌های قطره‌ای با یارانه دولتی، که تا ۴۰ درصد صرفه‌جویی آب دارد، کشت گیاهان پوششی مانند یونجه بین ردیف‌ها برای حفظ رطوبت خاک و تغذیه حشرات، انتخاب ارقام مقاوم مانند انار ملس ساوه یا حسینی مهریز که کمتر به آفت حساس‌اند از جمله راهکارهای کلیدی است.

با وجود چالش‌ها، کارشناسان معتقدند اجرای فوری این راهکارها می‌تواند تولید را تا ۵۰ درصد احیا کند.

کشاورزان چترود با امید به بارش‌های پاییزه و حمایت‌های دولتی، منتظرند تا یاقوت‌های سرخ‌شان دوباره بدرخشد.