به گزارش مشرق، رهبر معظم انقلاب امسال در سی و ششمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (رحمهالله) با محور قرار دادن موضوع «استقلال ملّی» به تبیین و تحلیل کامل این مقوله پرداختند و عناصر مقوم آن را برشمردند. ایشان در جایی از این بیانات تصریح میکنند: «حرف اصلی من این است که امام انقلاب اسلامی را در قبال این آفتِ نابودکننده حفظ کرد و مصونیّت داد. امام بزرگوار، با تدبیر الهی و با عقلانیّت برخاستهی از ایمان به خدا و ایمان به غیب، کاری کرد که این آفت دامن انقلاب اسلامی را نگیرد؛ یعنی ایشان کاری کرد که احساسات ــ خب در انقلاب ما هم احساسات زیاد بود ــ نتواند مسیر اصلی و درست اوّلیّهی انقلاب را و حرکت مردم را منحرف بکند و مردم را از آن راه دور بکند. امام چه کار کرد؟ مظهر عقلانیّت امام، آن عقلانیّتی که موجب شد بتواند این کار را انجام بدهد، دو رکن اساسی بود: یک رکن «ولایت فقیه»، یک رکن «استقلال ملّی». من آن معنایی را که در ذهن مبارک امام بود و در کلمات ایشان تکرار میشد، در ذیل کلمهی «استقلال ملّی» معرّفی میکنم؛ وقتی فکر میکنم، میبینم هیچ تعبیری مناسبتر از «استقلال ملّی» وجود ندارد.»
ایشان همچنین در سخنرانی تلویزیونی با مردم کشور که در اولین روز مهرماه ۱۴۰۴ برگزار شد، در یکی از محورهای بیانات خود به شرح دشمنی آمریکا و غرب با توانمندی غنیسازی اورانیوم اشاره کرده و فرمودند «در این چند دهه که ما این کارها (غنیسازی اورانیوم) را در کشور انجام دادیم، روی ما، روی ایران، روی مسئولین کشور، روی دولتهایمان فشارها هم بسیار زیاد بوده که خواستهاند با این فشارها ایران دست از این کار بردارد، [امّا] ما تسلیم نشدیم و نخواهیم شد. ما در این قضیّه و در هر قضیّهی دیگری، تسلیم فشار نشدیم و نخواهیم شد. حالا این طرف آمریکایی، پا را در یک کفش کرده که ایران باید غنیسازی نداشته باشد؛ حالا قبلیها میگفتند که غنیسازیِ بالا نداشته باشید یا محصولات غنیسازیتان را در کشور نگه ندارید؛ این چیزها را میگفتند که ما قبول نداشتیم. این میگوید اصلاً بکلّی غنیسازی نداشته باشید. [این] یعنی چه؟ یعنی این دستاورد بزرگی که برای آن، کشورمان اینهمه تلاش کرده، اینهمه هزینه کرده، اینهمه مشکلات فراوان را از سر گذرانده، همهی این تلاشها را، همهی محصول این کارها را دود کنید و هوا کنید و از بین ببرید! معنای «غنیسازی نداشتن» این است. خب معلوم است، ملّت غیرتمندی مثل ملّت ایران، توی دهن گویندهی این حرف میزند و این حرف را قبول نمیکند.» این سخنرانی را میتوان مصداق تشریح ریشهی اصلی دشمنی نظام غرب با «ایرانِ مستقل» دانست.
* از این رو رسانهی KHAMENEI.IR در پرونده «رکن استقلال ملّی» در گفتاری از حجتالاسلام والمسلمین دکتر علیرضا پیروزمند قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی ضمن بررسی چهارچوبهای متفاوت برای فهم مفهوم «استقلال ملّی»؛ به تبیین تجلّی استقلالخواهی ملّت ایران در جنگ ۱۲ روزه پرداخته است.
امیرالمؤمنین علی علیهالسلام در نامهی ۳۱ نهجالبلاغه، انسان را از اینکه بندهی دیگری باشد نهی میکنند و علّت آن را آزاد آفریده شدن انسان بیان کردهاند. این تعبیر، هرچند خطاب به افراد است، اما ویژگیای است که اگر جوامع به آن آراسته شوند، بسیار مطلوب خواهد بود. در معنای کلی، استقلال جوامع به معنای حفظ آزادی آنهاست؛ زیرا زیر بار ارادهی دیگری رفتن، موجب نابودی استقلال و آزادی میشود و مانعی است که نمیگذارد جوامع به آرمانها و اهداف خود دست یابند.
موضوع استقلال، پس از انقلاب اسلامی بیش از پیش مورد توجه مردم ما قرار گرفت و یکی از شعارهای محوری در آن دوران، «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود. به برکت انقلاب، این استقلال تحقق یافت. از همین رو، دشمنان انقلاب و در رأس آنها نظام استکبار به محوریت آمریکا، این استقلال را بهدلیل به خطر افتادن منافع خود برنمیتابند.
در حوزهی استقلال ملّی، باید آفتها، موانع، عوامل و راهبردهایی را که موجب تقویت این استقلال میشوند، مورد توجه قرار داد تا بتوان بر این اساس، مصادیق و نمونههایی را که بهصورت میدانی و در شرایط فعلی جامعهی ما ـ که دشمن در تلاش برای تهدید استقلال مردم ایران است ـ قابل مشاهدهاند، تبیین کرد و نقش مردم ایران را در حفظ و تقویت این استقلال نشان داد. از همین رو، مطالب پیشرو در قالب محورهای زیر دستهبندی میشود:
* آفتها و موانع استقلال
* پیشرانهای استقلال
* راهبردهای استقلال ملّی با تکیه بر رهبری حضرت آیتالله خامنهای
* تجلّی استقلالخواهی در وقایع اخیر کشور
* آفتها و موانع استقلال
استقلال به معنای ممانعت از تحمیل ارادهی دیگری به ارادهی مردم است. یکی از موانعی که استقلال را دچار خدشه میکند، تلقی غلط از استقلال است. به باور بعضی، اساساً شعاری که قبل از انقلاب داده میشد، باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرد، به این دلیل که وابستگی کشورها به یکدیگر در پاسخ به نیازهایشان و مزیّتها و ضعفها و فقدانهایی که در هر کشوری وجود دارد، است و استقلال به معنای واقعی برای هیچ کشوری میسّر نیست. به همین دلیل، هیچ کشوری نمیتواند از استقلال صحبت نماید و کشورها باید با یکدیگر تعامل داشته باشند. این تلقی، مانع استقرار و دوام استقلال به معنای درست و واقعی کلمه است.
از ابتدا هم که شعار استقلال توسط مردم و رهبران انقلاب داده میشد تا به امروز، عدهای بهزعم اینکه نمیتوان ارتباط با دیگر کشورها را قطع کرد، سعی کردهاند اصل این مفهوم ارزشمند و این شعار انقلاب را زیر سؤال ببرند، اما استقلال به معنای عدم پذیرش تحمیل ارادهی دیگران بر ارادهی ملّی است و این معنا همچنان هم وجود دارد. گذشتهی انقلاب را هم که ملاحظه میکنیم، در صحنههای مختلف جنگ، بعد از جنگ و تا امروز در مسئلهی جنگ تحمیلی ۱۲روزه و مشاجره و میدان تعارضی که به بهانهی انرژی هستهای وجود دارد و مواردی از این دست، دشمن سعی دارد استقلال کشور را دچار خدشه کند. پس این، اولین عامل و مانع برای حفظ و استمرار استقلال است و باید تلقی درست از استقلال مورد توجه قرار بگیرد.
مانع و آفت دوم استقلال، برآورد غلط از خود و دشمن است. اگر ما توانایی دشمن را بزرگتر از آنچه که هست و توان ملّی خود را کوچکتر از آنچه که هست تصوّر کنیم، توان و تقویت استقلالخواهی در مردم تضعیف میشود و در پی آن با تصمیمگیریهای غلطی مواجه میشویم که کشور را به سمت وابستگی سوق میدهد. به بیان دیگر، بهعنوان یک قمر در پیرامون قدرتهای مرکزی و کشورهای توسعهیافته حرکت خواهیم کرد که از قِبل این حرکت پیرامونی، بتوان منافعی را برای خود به دست آورد.
مردم ما در طول تاریخ، همواره جوهرهی هویتی و فرهنگی خود را در صحنههای مختلف به نمایش گذاشتهاند و هرگاه هم که دولتمردان مقتدر و با غیرت وجود داشتند، آنها هم از منافع ملّی کشور دفاع کردهاند؛ بهویژه بعد از انقلاب، در صحنههای مختلف اعم از صحنههای نظامی و امنیتی، علمی و فناوری که با کمترین امکانات، بزرگترین موفقیتها را رقم زدهاند. در زمانهایی که حرکتهای جهادی و انقلابی وجود داشته و نظام بروکراتیک و جریان غربگرا نتوانسته است مانعتراشی کند، طبیعی است که حرکتها، اتفاقات و افتخارات بزرگی اتفاق افتاده است. بنابراین، این نسبت به برآورد از خود و در برآورد از دشمن هم وجود دارد. برآورد امام خمینی رحمهالله از رژیم شاه در زمانی شکل گرفت که این تصور وجود داشت که امکان فروپاشی رژیم شاه و رویارویی مردم با این رژیم عملاً ممکن نیست. این مسئله در زمان مواجهه با فتنههای داخلی، گروهکها و منافقین، در زمان جنگ، بعد از جنگ و اعمال تحریمها و در جنگ تحمیلی ۱۲روزه هم اتفاق افتاد.
مانع و آفت سوم استقلال، باور ضعیف به سنن، امداد و وعدههای الهی است. خدای متعال در قرآن کریم به صراحت سنتهایی را اعلام میکند که تکیه و باور به این سنتها، ایجاد توانمندی و امید مینماید و میتواند به این استقلالخواهی ارزش دهد و آن را اثرگذار نماید. آیهی شریفهی «وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَهُ مَخْرَجًا» و آیههایی از این دست، بیانگر این موضوع میباشند.
* پیشرانهای استقلال
آنچه بهعنوان پیشران و ضامن تداوم استقلال و محرّک این مسیر از آن یاد میشود، به پشتوانه فرمایشات حضرت علی علیهالسلام در نامه ۳۱ نهجالبلاغه، که معروف است به نامه امام حسن علیهالسلام، در اینجا بیان میشود.
در فرازی حضرت میفرمایند: «وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ أَهْلِهِ». جامعهای که میخواهد استقلال داشته باشد، باید اهل امر به معروف و نهی از منکر باشد؛ نهفقط امر به معروف و نهی از منکر در درون جامعه، بلکه مهمتر از آن، عمل به این مهم در مقیاس جهانی است. مردم ما با حمایت از مردم فلسطین در مقابل منکر اسرائیل ایستادند و در دفاع از حق، امر به معروف کردند. این یک نمونهی بارز حضور در میدان امر به معروف و نهی از منکر بود.
در ادامه حضرت میفرمایند: «جَاهِدْ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ». جامعهای که میخواهد در مسیر استقلال حرکت کند، باید اهل جهاد باشد؛ در غیر این صورت، قدرت مقابله در برابر دسیسههای دشمن را نخواهد داشت.
عامل بعدی که حضرت در ادامهی فرمایشات خود میفرمایند: «لَا تَأْخُذْ فِی اللَّهِ لَوْمَةَ لَائِمٍ». در راه خدا، شماتتکنندگان نباید در تو اثر منفی داشته باشند. در حال حاضر حجم زیادی از امپراتوری رسانهای برای شماتت مردم ما مشغول فعالیت است و با کوچکترین بهانه، به تحقیر مردم ما روی میآورند. نسبت به امکانات اقتصادی یا بروز کوچکترین اتفاق در حوزهی امنیت، آن را به یک ناامنی گسترده تعمیم میدهند و ضعفهای علمی را که در کنار قوتهای آن وجود دارد، بهعنوان عقبماندگی علمی جلوه میدهند و مواردی از این قبیل که در کل، با بزرگ کردن نقطهضعفها، مردم ما را مورد شماتت قرار میدهند.
عامل بعدی که حضرت میفرمایند: «وَ خُضِ الْغَمَرَاتِ لِلْحَقِّ»؛ برای دفاع از حق، در مشکلات و سختیها شنا کن. به این معنا که دفاع از حق همواره با مشکل روبهرو است و نباید انتظار مسیری هموار، توأم با رفاه و آرامش داشت. مبارزه با دشواری و محدودیت همراه است، هرچند که این سخن در جامعهی امروز ما به این معنا نیست که مردم شایستهی رنج کشیدن و سختیاند، بلکه به این معناست که میشود با عزّت و امکانات آبرومندانه زندگی کرد، ولی این موضوع به معنای نبودِ مشکل نیست. حضرت میفرمایند جامعهای که میخواهد استقلال خود را حفظ کند، باید این بلوغ و توانایی را داشته باشد که در مشکلات شنا کند و بهطور طبیعی فردی که شنا میکند، حرکت رو به جلو دارد.
ویژگی بعدی که حضرت بیان میفرمایند: «وَ نِعْمَ الْخُلُقُ التَّصَبُّرُ فِی الْحَقِّ»؛ چه اخلاق نیکویی است صبر ورزیدن در مسیر حق. یکی دیگر از ویژگیهای جامعهی استقلالطلب، صبر در مسیر حق است.
* راهبردهای استقلال ملّی
رهبر معظم انقلاب در سیوششمین سالگرد ارتحال امام خمینی رحمهالله، موضوع استقلال ملّی را مورد توجه قرار دادند و چند محور را بهعنوان استقلال ملّی بیان کردند:
۱. قدرت و اهتمام بر تبیین
۲. شعار «ما میتوانیم» و باورمندی به این شعار
۳. ارتقای قدرت دفاعی
۴. مقاومت و استقامت
در ارتباط با این مؤلفههای چندگانه با استقلال ملّی، چهبسا بتوان چنین ارتباطی را برقرار کرد که تبیین، باعث شناخت هدف، مسیر و میدان میشود و این تبیین، توان و امید ایجاد میکند که «ما میتوانیم». وقتی که این «ما میتوانیم» بر اساس آن تبیین شکل گرفت، در این زمان قدرت تابآوری جامعه با مقاومت و صیانت از این استقلال، همراه با ارتقای قدرت دفاعی، امکانپذیر میشود.
در موضوع تبیین، باید مشخص شود که این تبیین نسبت به چه اموری باید اتفاق بیفتد؛ تبیین نسبت به دسیسههای دشمن و نسبت به بزرگی و اهمیت آرمانهایی که جامعه همراه آن حرکت میکند؛ که در رأس جامعهی ما، دستیابی به تمدن نوین اسلامی است.
تبیین ظرفیتها و پتانسیلهایی که در جامعه برای حرکت در مسیر تمدنسازی نوین اسلامی وجود دارد، عبارتند از ظرفیتهای معنوی، فرهنگی، انسانی، مدیریتی، منابع طبیعی و ظرفیتهای منطقهای در دنیای اسلام و... و نیز تبیین راههای آزادسازی ظرفیتها و مواجههی هوشمندانه، عاقلانه و صبورانه با دشمن. اگر این تبیین در مواردی که گفته شد اتفاق بیفتد، طبیعتاً ثمرهای که به بار میآورد، ایجاد انگیزه برای حرکت منسجم و جمعی نسبت به آینده است؛ که نتیجهی آن، ایجاد امید برای توانمندی در رسیدن به اهداف و بیاعتمادی به دشمن است؛ در عین اینکه استفاده از امکانات سایر کشورها باید بهشکل معقول و عادلانه اتفاق بیفتد، و جمهوری اسلامی همواره از این موضوع استقبال میکند و خواهد کرد.
اگر این تبیین با این کیفیت اتفاق بیفتد، شعار «ما میتوانیم» بهصورت فراگیر در جامعه نهادینه میشود. میتوانیم کشور را بسازیم، میتوانیم به قلّههای پیشرفت دست پیدا کنیم، میتوانیم جریان عدالت را در جامعه تقویت کنیم، میتوانیم با گسترش آزادیهای مشروع، خلاقیت و توانمندی مردم را افزایش دهیم، میتوانیم در مقابل فشارها و تحمیلهای دشمن مقاومت کنیم، و در یک کلام، میتوانیم آینده را آنگونه که مورد رضایت شارع مقدّس و مردم است، بسازیم. دستاورد نهادینهشدنِ «ما میتوانیم»، ایجاد امید و احساس توانمندی در حرکت بهسوی آینده و مقاومت در برابر تعارضاتی است که وجود دارد. زمانی که «ما میتوانیم» شکل گرفت، دو راهبرد زمینهی عملّیاتیشدن پیدا میکند: اوّل، ارتقای قدرت دفاعی و دوم، مقاومت.
ارتقای قدرت دفاعی، بهدلیل ایجاد بازدارندگی، موجب صیانت از جامعه میشود که در نتیجهی آن، طمع دشمن برای نفوذ کاهش مییابد. البته این دفاع باید دفاعی همهجانبه باشد و تنها در دفاع نظامی خلاصه نشود؛ از جمله دفاع سیاسی، دیپلماتیک و فرهنگی، تا بتوانیم گفتمان دفاع از حق را در مقیاس ملّی و جهانی گسترش دهیم؛ دفاع اقتصادی که تابآوری اقتصادی جامعه افزایش پیدا کند؛ و دفاع اجتماعی که در حوزههای اجتماعی مانند سلامت، جمعیت، خانواده و... تقویت شود.
راهبرد آخر در حفظ و تقویت استقلال ملّی، با استفاده از ادبیات رهبر انقلاب، «مقاومت و استقامت» است. مقاومت و استقامت، امکان تابآوری جامعه را تقویت میکند و هرچه تابآوری جامعه تقویت شود، از یکسو امید دشمن برای فشار بیشتر کاهش مییابد و از سوی دیگر، خلاقیتها و ظرفیتها نیز افزایش پیدا میکند.
مخاطبان این مقاومت، اقشار مختلف جامعه هستند که باید متناسب با صحنههای گوناگون، وظایف خود را بشناسند و بهخوبی انجام دهند. احتیاج به تابآوری و مقاومت در خانواده، اصناف، کسبه، پزشکان، مهندسان، مدیران و نخبگان داریم. در حوزهی تابآوری مدیران، اگر این گروه دچار محاسبات غلط شوند، برآورد نادرست از ظرفیت خود و دشمن خواهند داشت و در نتیجه، تصمیمگیریهای آنان ممکن است به خطا برود و باعث طمع نفوذ بیشتر دشمن شود.
در حوزهی تابآوری نخبگان و مقاومت آنان، بیشترین مسئولیتی که متوجه نخبگان است، علاوه بر مسئلهی تبیین و گفتمانسازی، ارائهی ایدههای راهگشا و پیشبرنده متناسب با فرهنگ ملّی و اسلامی است؛ که باعث افزایش تابآوری میشود. تابآوری و مقاومت یک شعار نیست و نباید باشد؛ بلکه باید الزامات، شرایط و پیشنیازهای لازم برای مقاومت در جامعه، متناسب با اصناف مختلف ایجاد شود.
* تجلّی استقلالخواهی در وقایع اخیر کشور
در استمرار و نمود اهتمام مردم ما به استقلال ملّی، در دو صحنهی مشخص شاهد آن بودیم و باید در ادامه هم بتوانیم از ظرفیتهای ایجادشده، استفادههای بهینه کنیم و در مسائل مشابه، آزمونهای بهتری را رقم بزنیم.
اوّل، مسئلهی مواجهه و صحنهای است که بهبهانهی محدودسازی ایران در توان هستهای، سالهای متمادی است که وجود دارد و مردم ما کاملاً احساس میکنند که این موضوع، یک مسیر و بهانهای است که دشمن بخواهد در دو لایه، ارادهی خود را به مردم ما تحمیل کند: نخست، در لایهای که بهصورت مستقیم به دستاوردهای هستهای کشور مربوط میشود و دوم، در شکستن ارادهی ملّی در این میدان و زمینههای دیگر.
در محور اوّل، یعنی محدودسازی انرژی هستهای، بهطور کلی انرژی هستهای دارای دستاوردهای علمی و فناوری است که در زمینههای مختلف سلامت، اقتصاد، صنعت، کشاورزی، انرژی و... تأثیرات مستقیمی دارد. به همین دلیل، کشوری که دارای این قابلیت است، میتواند در آینده استقلال خود را از جهت وابستگی به سایر کشورها حفظ کند. امّا نکتهی مهمتر، توجه به این مسئله است که گذشته از دستاوردهای مهمی که انرژی هستهای برای مردم ما دارد، دشمن این میدان را بهعنوان یک آوردگاه برای زمینزدنِ ارادهی ملّی انتخاب کرده است و احساس میکند که ایجاد این مخاطرهی جهانی به بهانه دستیابی به بمب هستهای، میتواند دستاویز خوبی برای افزایش فشار بیشتر باشد. این موضوع، علاوه بر مردم ما، برای جهانیان هم روشن شده است که قدرتهای هستهای، بهویژه اسرائیل، کشور بیمهاری در تعدّی به سایر کشورهاست و ایران اسلامی که بهصراحت اعلام کرده بهدنبال سلاح هستهای نیست، این فشار را مضاعف و روزافزون بر خود احساس میکند. استقلالخواهی مردم ما در این میدان، یک نمونهی مثالزدنی در مقیاس جهانی رقم زده است و به همین دلیل دشمن آشفته است.
در نمونهی دیگر، در جنگ تحمیلی ۱۲روزه که در زمان کوتاهی مملو از صحنههای حماسی و پر از آرامش بود، آزمون وفاداری، هوشیاری و دشمنشناسی مردم ما رقم خورد. این صحنه، هم از یک جهت تمرینی برای موارد مشابه، هم تجلّی و بروز هویّت و ارادهی ملّی، و هم نمایش بیاعتمادی مردم نسبت به دشمن بود. آنچه برای تقویت استقلالخواهی مردم در آینده، بهواسطهی تجربهی جنگ ذخیره شد، این بود که پیش از حضور نظامی مستقیم اسرائیل و آمریکا و حمایت مستقیم و غیرمستقیم ناتو، اروپا و کشورهای وابستهی دیگر، چنین تبلیغ میشد که اگر ایران در مسائل هستهای همراهی کند و به تعدّی و پیگیری نابودی اسرائیل پایان دهد، غرب حاضر است تحریمها را نهتنها رفع کند، بلکه در ایران سرمایهگذاری کرده و علم و فناوری خود را در خدمت پیشرفت کشور قرار دهد، با شعار اینکه ایران میتواند به توسعهیافتگی دست پیدا کند و مسائل کشور را به این شکل حل کند. امّا چهرهی واقعی خود را با این تعدّی سفّاکانه نشان دادند؛ بهدنبال تجزیه، فروپاشی و ایجاد نسخهی دومی از سوریه و لیبی در ایران بودند و ایران قوی، مقتدر و تأثیرگذار را برنمیتابند. به همین دلیل، نمایش استقلالخواهی که مردم از خود نشان دادند، سرمایهی جدیدی در تقویت این مسیر در آینده ایجاد کرد.
امید است که مردم ایران، مسیر عزّت و اقتدار را با سرعت بیشتر، همراه با شادکامی، آرامش، احساس عدالت و امنیت بیشتر، و با انسجام ملّی، اراده و وفاق ملّی، و تقویت میثاق با رهبر انقلاب و ارزشها و آرمانهای امام راحل رحمهالله، روزبهروز شاهد باشند.












