خشکی پوست سر بعد از کاشت مو یک عارضه جانبی کاملاً طبیعی و مورد انتظار است که به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله تزریق داروهای بی‌حسی، ایجاد هزاران جراحت ریز روی پوست، و فرآیند طبیعی تشکیل دلمه (کراست) رخ می‌دهد؛ این عوامل همگی باعث از دست رفتن موقت رطوبت و اختلال در عملکرد غدد چربی پوست می‌شوند. کلینیک های کاشت مو همواره تأکید دارند که این خشکی، همراه با احساس کشیدگی و خارش، بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند التیام است و به هیچ وجه نباید باعث نگرانی شود. راهکار اساسی برای مدیریت این وضعیت، پرهیز مطلق از دستکاری، خاراندن یا کندن پوسته‌ها و در عوض، پیروی دقیق از پروتکل‌های مراقبتی کلینیک، شامل شستشوی ملایم با شامپوی تجویزی و استفاده منظم از اسپری‌های مرطوب‌کننده (مانند سرم شستشوی استریل)، است تا پوست آبرسانی شده و دلمه‌ها به تدریج نرم و جدا شوند.
خشکی پوست سر پس از پیوند مو، نتیجه مستقیم فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی است که پوست سر در طول عمل و دوره بهبودی اولیه تجربه می‌کند. این یک واکنش پیچیده به مداخلات انجام شده است.
در طول فرآیند کاشت مو، مقادیر قابل توجهی از محلول‌های حاوی داروهای بی‌حسی (مانند لیدوکائین) و آدرنالین (برای انقباض عروق و کاهش خونریزی) به زیر پوست سر تزریق می‌شود. این حجم از مایع باعث تورم و کشیدگی شدید پوست می‌شود. پس از چند روز، با جذب و دفع این مایعات از بدن، پوست به سرعت حجم بادکرده خود را از دست می‌دهد و این انقباض ناگهانی، به همراه اثرات شیمیایی خود داروها، منجر به کاهش شدید رطوبت سطحی و بروز خشکی می‌شود.
چه در روش FUT (برداشت نواری) و چه در روش‌های FUE/SUT (برداشت واحد فولیکولی)، هزاران جراحت بسیار کوچک در پوست سر ایجاد می‌شود. این جراحت‌ها، چه در ناحیه برداشت و چه در ناحیه کاشت، سد دفاعی طبیعی پوست (Lipid Barrier) را مختل می‌کنند. وظیفه این سد، حفظ رطوبت در داخل پوست و ممانعت از ورود عوامل خارجی است. تخریب موقت این سد باعث می‌شود رطوبت پوست به سرعت تبخیر شود (Transepidermal Water Loss) و پوست به شدت خشک و آسیب‌پذیر گردد.
پس از عمل، در محل هر گرافت کاشته شده، مقداری خون و پلاسمای خشک شده تجمع می‌یابد که به آن «دلمه» یا «کراست» (Scab) گفته می‌شود. این دلمه‌ها بخش حیاتی از فرآیند التیام هستند و از فولیکول‌های جدید محافظت می‌کنند. با این حال، همانطور که این دلمه‌ها خشک می‌شوند، منقبض شده و پوست اطراف خود را می‌کشند. این انقباض فیزیکی، عامل اصلی احساس سفتی، کشیدگی و خشکی شدید در روزهای اول پس از کاشت است.
ایجاد شکاف‌ها و سوراخ‌ها برای کاشت گرافت‌ها، به غدد چربی (Sebaceous Glands) که به فولیکول‌های مو متصل هستند، آسیب موقتی وارد می‌کند. این غدد مسئول تولید «سبوم» یا همان چربی طبیعی پوست هستند که وظیفه نرم‌کنندگی و ضدآب کردن پوست را بر عهده دارد. توقف یا کاهش شدید فعالیت این غدد در دوره ریکاوری اولیه، باعث می‌شود پوست سر روان‌کننده طبیعی خود را از دست بدهد و به سرعت خشک و پوسته پوسته شود.
درک اینکه کدام علائم طبیعی هستند و کدام نشانه‌ی خطر، برای مدیریت صحیح دوره نقاهت ضروری است. در اکثریت قریب به اتفاق موارد، خشکی پوست سر نگران‌کننده نیست.
باید تاکید کرد که خشکی، کشیدگی و پوسته‌پوسته شدن پس از کاشت مو، نه تنها طبیعی، بلکه بخشی مورد انتظار از فرآیند بهبودی است. پوسته‌هایی که مشاهده می‌کنید، معمولاً ترکیبی از لایه سطحی پوست مرده (اپیدرم) و دلمه‌های خشک شده هستند. ریزش این پوسته‌ها، که معمولاً همزمان با شستشوهای اولیه (حدوداً از روز سوم تا دهم) آغاز می‌شود، نشان‌دهنده آن است که پوست زیرین در حال ترمیم خود است.
احساس خشکی و کشیدگی معمولاً در هفته اول پس از کاشت مو به اوج خود می‌رسد. با شروع فرآیند شستشوی منظم طبق دستورالعمل کلینیک و ریزش دلمه‌ها (که معمولاً تا روز ۱۰ الی ۱۴ کامل می‌شود)، این احساس به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. اکثر افراد گزارش می‌دهند که پس از دو هفته، شدت خشکی به حداقل رسیده و پوست سر به حالت عادی‌تری بازمی‌گردد، اگرچه ممکن است حساسیت پوست تا چند هفته دیگر ادامه داشته باشد.
این مهم‌ترین تمایزی است که باید قائل شد. خشکی طبیعی با خارش خفیف، احساس کشیدگی و پوسته‌های خشک و سفید یا قهوه‌ای روشن (دلمه‌ها) همراه است. اما علائم عفونت کاملاً متفاوت هستند: قرمزی شدید و پیشرونده که به جای بهبودی، بدتر می‌شود، تورم بیش از حد و دردناک، احساس داغی در پوست سر، و مهم‌تر از همه، ترشحات چرکی به رنگ زرد یا سبز. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فوراً با کلینیک خود تماس بگیرید.
مدیریت و درمان خشکی پوست سر بعد از کاشت مو نیازمند صبر و پیروی دقیق از دستورالعمل‌های پس از عمل است. استفاده از روش‌های نادرست می‌تواند به گرافت‌های تازه کاشته شده آسیب برساند.
در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اولیه، معمولاً توصیه می‌شود که ناحیه کاشت دستکاری نشود. با این حال، اکثر کلینیک‌ها استفاده مکرر از اسپری سرم نمکی استریل (سدیم کلراید ۰.۹٪) را تجویز می‌کنند. این اسپری کردن ملایم، که باید هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار انجام شود، دو هدف دارد: اول، دلمه‌ها را نرم نگه می‌دارد تا از انقباض شدید و ترک خوردن پوست جلوگیری کند، و دوم، رطوبت لازم را به اپیدرم می‌رساند و احساس خشکی را فوراً تسکین می‌دهد.
هرگز نباید خودسرانه از روغن‌های سنگین (مانند وازلین) یا کرم‌های آرایشی روی ناحیه کاشت استفاده کرد. با این حال، بسیاری از پزشکان، لوسیون‌های نرم‌کننده مخصوص یا ژل آلوئه‌ورای ۱۰۰٪ خالص (بدون الکل و عطر) را توصیه می‌کنند. این مواد معمولاً نیم ساعت قبل از شستشوی روزانه، به آرامی روی پوست سر قرار داده می‌شوند (بدون ماساژ) تا به نرم شدن دلمه‌ها و آبرسانی پوست کمک کنند و سپس همراه با شامپوی مخصوص شسته می‌شوند.
هیدراتاسیون پوست یک فرآیند درونی است. خشکی پوست سر با کم‌آبی عمومی بدن تشدید می‌شود. در طول دوره بهبودی، نوشیدن مقادیر کافی آب (حداقل ۸ لیوان در روز) برای حفظ رطوبت پوست و کمک به فرآیندهای ترمیمی سلولی ضروری است. تغذیه غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ (موجود در ماهی و گردو) و ویتامین E نیز می‌تواند به بازسازی سد چربی پوست و کاهش خشکی کمک کند.
شستشوی سر پس از کاشت مو (که معمولاً از روز سوم یا چهارم شروع می‌شود) حیاتی‌ترین بخش مدیریت خشکی و دلمه‌ها است. باید از شامپوی بسیار ملایم و فاقد سولفات (معمولاً شامپو بچه یا شامپوی مخصوص تجویزی) استفاده شود. کف شامپو باید به آرامی روی سر گذاشته شود (بدون کشیدن ناخن یا ماساژ چرخشی) و پس از چند دقیقه با آب ولرم و با فشار بسیار کم آبکشی شود. این فرآیند روزانه به تدریج دلمه‌های خشک را نرم کرده و باعث ریزش طبیعی آن‌ها بدون آسیب به گرافت‌ها می‌شود.
پس از عبور از مرحله حاد اولیه، مراقبت‌ها باید برای اطمینان از سلامت بلندمدت پوست سر و موفقیت نهایی کاشت ادامه یابد.
مهم‌ترین قانون در مدیریت خشکی پوست سر بعد از کاشت مو: هرگز، تحت هیچ شرایطی، پوسته‌ها یا دلمه‌ها را با ناخن جدا نکنید. این عمل می‌تواند مستقیماً فولیکول تازه کاشته شده را که هنوز در جای خود محکم نشده است، از پوست خارج کند و منجر به شکست کاشت در آن نقطه شود. همچنین، خراشیدن پوست خشک و حساس می‌تواند باعث ایجاد زخم جدید و افزایش ریسک عفونت گردد.
پس از اینکه تمام دلمه‌ها ریختند و پوست سر به طور کامل بهبود یافت (معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته)، ممکن است همچنان پوست سر حساس و مستعد خشکی باشد. توصیه می‌شود تا چند ماه از استفاده از شامپوهای قوی، ضد شوره حاوی ترکیبات لایه‌بردار (مانند کتوکونازول یا سلنیوم سولفاید) یا شامپوهای حاوی سولفات‌های قوی (SLS/SLES) خودداری کنید. استفاده از شامپوهای ملایم، مرطوب‌کننده و با pH متعادل به بازگشت تعادل طبیعی پوست سر کمک می‌کند.
پوست سر تازه ترمیم شده به شدت به اشعه UV خورشید حساس است. قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید در ۴ تا ۶ هفته اول می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی شدید، تشدید خشکی و آسیب دائمی به گرافت‌های در حال رشد شود. همچنین، گرد و غبار و آلاینده‌های محیطی می‌توانند منافذ را مسدود کرده و پوست حساس را تحریک کنند. استفاده از کلاه نرم و گشاد (که با ناحیه کاشت تماس مستقیم نداشته باشد) هنگام خروج از منزل ضروری است.
اگرچه خشکی طبیعی است، اما اگر این وضعیت به جای بهبودی، پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته همچنان شدید باقی بماند، یا اگر خشکی به حدی باشد که باعث ترک خوردن پوست و خونریزی خفیف شود، یا با خارش غیرقابل کنترل همراه باشد، حتماً باید با کلینیک خود مشورت کنید. این ممکن است نشانه‌ای از درماتیت تماسی (حساسیت به شامپو یا داروها) یا یک بیماری زمینه‌ای پوستی باشد که نیاز به درمان تخصصی‌تری دارد.
آیا خارش همراه با خشکی پوست سر بعد از کاشت مو طبیعی است؟ بله، خارش یکی از شایع‌ترین عوارض همزمان با خشکی و بخشی از فرآیند التیام زخم است. آزاد شدن هیستامین در محل جراحت‌های ریز باعث ایجاد خارش می‌شود. مهم است که به هیچ وجه پوست سر را نخارانید. استفاده از اسپری آب نمک (سرم شستشو) می‌تواند به تسکین فوری خارش کمک کند.
۲. آیا می‌توانم برای رفع پوسته‌ها از شامپوی ضد شوره استفاده کنم؟ خیر. پوسته‌های بعد از کاشت مو، شوره سر (ناشی از قارچ مالاسزیا) نیستند، بلکه دلمه‌های خشک شده و پوست در حال ترمیم هستند. شامپوهای ضد شوره بسیار قوی و حاوی مواد شیمیایی فعالی هستند که می‌توانند به گرافت‌های حساس آسیب جدی وارد کنند و خشکی پوست را تشدید کنند. فقط از شامپوی تجویزی پزشک خود استفاده کنید.
۳. آیا این خشکی شدید روی نتیجه نهایی و رشد موهای کاشته شده تأثیر منفی می‌گذارد؟ خیر. خشکی پوست سر یک عارضه سطحی مربوط به اپیدرم (لایه رویی پوست) است. تا زمانی که این خشکی منجر به عفونت نشود یا شما با دستکاری و کندن دلمه‌ها به فولیکول‌ها آسیب نزنید، بر روی پیاز مو (فولیکول) که در لایه عمیق‌تر پوست (درم) قرار دارد، تأثیری نخواهد داشت و مانع رشد موهای جدید نخواهد شد.
۴. چرا ناحیه بانک مو (پشت سر) من هم خشک و دچار خارش شده است؟ فرآیند برداشت گرافت‌ها از ناحیه اهداکننده (بانک مو) نیز یک جراحت محسوب می‌شود. این ناحیه هم تزریقات بی‌حسی را دریافت کرده و دچار هزاران سوراخ ریز (در روش FUE) یا یک برش بخیه خورده (در روش FUT) شده است. بنابراین، تجربه کردن خشکی، کشیدگی و خارش در ناحیه بانک مو نیز کاملاً طبیعی و بخشی از روند بهبودی آن ناحیه است.
