همشهری آنلاین – گروه سیاسی: «افتخار می‌کند که صنعت هسته‌ای ایران را بمباران کردیم و از بین بردیم؛ خیلی خب، به همین خیال باش...»؛ این جمله کلیدی حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اخیر جمعی از قهرمانان و مدال‌آوران ورزشی و المپیادهای علمی جهانی بیش از هر چیز از ثبات‌قدم ایران در پیشبرد فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود حکایت دارد؛ پیامی که با یک جمله کوتاه، به روشنی به طرف مقابل منتقل شد و بازتاب گسترده‌ای هم در رسانه‌های جهانی داشت.
این درحالی است که ایران در سال‌های اخیر با وجود تحریم‌ها و محددیت‌های گسترده غربی، صرفا با اتکاء به تخصص و توان داخلی، عملکرد موفقی در حوزه‌های متنوع صنعت هسته‌ای داشته و با درپیش گرفتن راهبرد «مردمی‌سازی»، راهکارهای موثری به‌منظور رفع بسیاری از کمبودها و کاستی‌های موجود ارائه داده‌است.
امروز علاوه‌بر حرکت ایران در چشم‌انداز تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای، این صنعت دستاوردهای مهمی در حوزه‌های پزشکی هسته‌ای و رادیوداروها داشته و از سرآمدان این عرصه در سطح بین‌المللی به‌حساب می‌آید. واقعیت دانش هسته‌ای امروز ایران این است که با بمباران از بین نخواهد رفت و نابود کردن آن، «خیال خام» است.
۱
وقتی جهان شگفت‌زده می‌شود
- عرصه: تولید رادیوداروها
- کاربرد: تشخیص زودهنگام سرطان با بهره‌گیری از تزریق رادیو داروها
- توان ایران: تولید ۷۰ نوع رادیودارو
- اهمیت: تامین نیاز بیش از ۶ هزار ۵۰۰ مرکز پزشکی هسته‌ای
- جایگاه جهانی: در شرایط کنونی جایگاه ایران به عنوان یکی از ۳ کشور برتر جهان در عرصه تولید رادیوداروها تثبیت شده‌است.
- مقاصد صادراتی: ۱۵ کشور
- درآمد: براساس برخی آمارهای موجود، صادرات رادیوداروهای تولید ایران در سال ۱۴۰۴ معادل ۷۰ میلیون دلار سود برای ایران به همراه داشته است.
- وضعیت گذشته: ایران تا پیش از سال ۱۳۸۸، بخش قابل‌توجهی از رادیوداروهای موردنیاز خود را وارد می‌کرد، اما اکنون به صادرکننده مهم این حوزه تبدیل شده‌است.
- چشم‌انداز: رادیوداروهای جدید رونمایی شده در سال‌های اخیر ازسوی ایران سرعت و کیفیت بالاتری در درمان و تشخیص سرطان دارند و پیش‌بینی می‌شود سهم بیشتری را از بازار صادرات جهانی رادیوداروها به خود اختصاص دهد.
۲
مراکز پزشکی هسته‌ای
- عرصه: راه‌اندازی مراکز پزشکی هسته‌ای
- تعداد: بیش از ۲۵۰ مرکز در نقاط مختلف کشور
- مقیاس پیشرفت: تعداد مراکز پزشکی هسته‌ای ایران از یک مرکز در سال ۱۳۶۸ به حدود ۲۵۰ مرکز در سال ۱۴۰۳ رسیده‌است.
- ویژگی مهم: فعالیت در همه استان‌های کشور
- میزان اشتغال‌زایی: براساس برخی آمارهای موجود، صنعت پزشکی هسته‌ای چیزی در حدود ۴ هزارو ۵۰۰ متخصص را به‌صورت مستقیم مشغول به کار کرده‌است.
- وضعیت تشخیص بیماری‌ها: سالانه حداقل یک میلیون بیمار ایرانی از رادیوداروهای تشخیصی نظیر «تکنسیوم ۹۹-ام» استفاده می‌کنند، چراکه رادیوداروهای تشخیصی در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها نظیر خونریزی‌های مغزی، انواع سرطان‌ها، پوکی استخوان و نیز بیماری‌های قلبی کاربرد دارند و موثرند.
- وضعیت تصویربرداری هسته‌ای: تازه‌ترین آمارهای منتشر شده حکایت از آن دارد که حدود ۲۳۰ دستگاه تصویربرداری هسته‌ای، در ۲ نوع ویژه، در ۳۱ استان کشور درحال فعالیت است.
۳
دستاورد مهم پلاسمایی
- اقدام: ساخت دستگاه تولید پلاسما به‌روش تخلیه سد دی‌الکتریک سطحی (SDBD)
- زمان: تیرماه ۱۴۰۴
- کاربرد: دارای کاربردهای گسترده‌ای در اصلاح سطوح، ضدعفونی و صنایع پزشکی با ایجاد پلاسما در فشار اتمسفری
- حوزه‌های استفاده: پزشکی، دندان‌پزشکی، ضدعفونی کردن سطوح، صنعت چاپ و بسته‌بندی، تولید صنعتی ازن، نساجی، صنایع غذایی و کشاورزی
- اهمیت: این دستاورد در شرایطی محقق شده است که صنعت هسته‌ای ایران با تحریم‌ها و محدودیت‌های گسترده بین‌المللی مواجه است.
- ویژگی‌ها:
- گامی بلند در مسیر بومی‌سازی هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای
- اهمیت ویژه دستاورد تازه در حوزه پزشکی و صنعت
- نشانه‌ای از توانمندی دانشمندان ایرانی در عبور از محدودیت‌ها و تبدیل چالش‌ها به فرصت
- تاثیرگذاری بر کاهش مصرف انرژی
- توسعه بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در حوزه صنعت هسته‌ای
۴
راه اندازی کلینیک‌های زخم
- اقدام: ساخت کلینیک‌های زخم در شهرهای مختلف کشور
- تعداد: برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی ۵۰ درمانگاه درمان زخم دیابتی با فناوری پلاسما
- ویژگی: ارائه خدمات نوین و غیرتهاجمی در درمان زخم‌های مزمن ازجمله زخم‌های دیابتی، فشاری، سوختگی و عفونی
- روش کار: پلاسمای سرد با تحریک سلول‌های ترمیمی، فعال‌سازی سلول‌های بنیادی و افزایش خون‌رسانی، باعث بازسازی واقعی بافت آسیب‌دیده می‌شود.
- اهمیت: تحولی بزرگ در درمان زخم های مزمن در کشور
- مزیت ویژه: ایران جزو معدود کشورهای دارای فناوری درمان زخم با پلاسمای سرد به‌حساب می‌آید.
۵
نقش صنعت هسته‌ای در توسعه کشاورزی
- عرصه: پرتودهی به محصولات کشاورزی
- روش کار: استفاده از گاما و شتاب‌دهنده‌ها برای پرتودهی به محصولات کشاورزی
- اهمیت: دارای نقش اساسی در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی؛ حدود ۳۰ درصد از ۱۳۰ میلیون تن محصولات کشاورزی کشور به ضایعات تبدیل می‌شود و می‌توان پرتودهی کاهش اساسی در این میزان ضایعات داد.
- ظرفیت: گفته می‌شود تاکنون ظرفیت پرتودهی حدود ۵۰۰ هزار تن محصول کشاورزی در سال را ایجاد شده‌است.
۶
شیرین‌سازی آب
- اقدام: نمک‌زدایی از آب با استفاده از نیروگاه‌های هسته‌ای
- اهمیت: مقابله راهبردی با مشکل رو به افزایش کم‌آبی در کشور
- ظرفیت: برخی کارشناسان حوزه هسته‌ای معتقدند ایران ظرفیت راه‌اندازی ۲۰ نیروگاه هسته‌ای برای شیرین‌سازی آب را دارد.
- نمونه کاربردی: نیروگاه اتمی بوشهر واحدی را دارد که می‌تواند روزانه تا ۷۰ هزار متر مکعب آب شیرین تولید کند.
- چشم‌انداز: سازمان انرژی اتمی برای راه‌اندازی سایت‌های هسته‌ای آب شیرین‌کنی در مناطقی از سواحل شمال و جنوب کشور برنامه‌ریزی کرده‌است.
۷
رتبه‌های جهانی صنعت هسته‌ای
- رتبه نخست جهانی از نظر کیفیت آب سنگین
- حضور در جمع ۱۰ کشور تولیدکننده آب سنگین در جهان
- رتبه پنجم جهانی در حوزه دستاوردهای هسته‌ای
- حضور در جمع ۵ کشور برتر در حوزه دانش هسته‌ای
- جزو ۳۲ کشور دارای راکتورهای هسته‌ای قدرت
- جزو معدود کشورهای دارای چرخه کامل سوخت هسته‌ای
- حضور در جمع ۱۵ کشور برتر در عرصه تولید علم رشته شیمی آلی و هسته‌ای
- قرار گرفتن ایران در رتبه ۲۹ جهانی در سال ۲۰۲۴ میلادی با رشد ۱۰درصدی در تولید برق هسته‌ای
۸
چشم‌انداز صنعت هسته‌ای
تدوین سند راهبردی صنعت هسته‌ای در افق ۲۰ ساله یکی از اقدام‌های مهم سازمان انرژی‌اتمی در پیشبرد راهبردهای ترسیمی در این حوزه است؛ سندی که نشان می‌دهد صنعت هسته‌ای ایران، با هدف‌گیری کلان رفع نیازهای مردم در حوزه‌های مختلف، برای توسعه این صنعت عزم جزمی دارد.
- تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای
- ایجاد قطب‌های پرتودهی
- توسعه کاربردهای فناوری پلاسما
- ساخت راکتورها و نیروگاه‌های هسته‌ای به‌ویژه با مشارکت روس‌ها
