به گزارش خبرنگار مهر، در آستانه ورود به هفته پرستار هستیم که از روز جمعه دوم آبان ۱۴۰۴ با شعار «ایران قلب پرستار» آغاز می‌شود و جامعه زحمتکش و خستگی ناپذیر، از شرایطی که بر فضای پرستاری کشور حاکم است؛ چندان دل خوشی ندارد.
دشواری‌ها و چالش‌های حرفه پرستاری، مربوط به امسال و سال گذشته نیست و از سالیان خیلی دور و حتی بعد از تصویب قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در تیر ماه ۱۳۸۶؛ وجود داشته و گویا قرار نیست این مشکلات به سرانجام برسد و جامعه پرستاری، یک نفس راحت بکشد و با فراغ بال و آسودگی، بر بالین بیماران حاضر شوند.
حالا در آستانه فرا رسیدن روز پرستار، جامعه پرستاری کشور با انبوهی از مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند که باعث شده کیفیت مراقبت‌های پرستاری تحت‌الشعاع قرار بگیرد.
مهم‌ترین چالش پرستاران
مهم‌ترین چالش جامعه پرستاری برای ارائه خدمات با کیفیت به مردم و بیماران، کمبود نیروی انسانی است که باعث شده بعضاً یک پرستار در یک شیفت کاری، به تنهایی بالای سر چند بیمار باشد و از آنها مراقبت کند.
قاسم ابوطالبی رئیس شورای عالی نظام پرستاری، با عنوان این مطلب که متوسط ۳ پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی استاندارد دنیا است، گفت: در حال حاضر ۱۶۵ هزار نیروی پرستاری در کشور مشغول خدمت هستند که نیاز به جذب همین تعداد نیروی پرستاری هستیم تا کمبود در مراکز درمانی برطرف شود.
وی افزود: در حال حاضر استاندارد پرستاری برای نیروها تدوین و مقرر شده سالیانه ۱۵ هزار نفر استخدام شوند که در کارگروه وزارت بهداشت تدوین شده و در فرآیند مراحل بعدی برای تصویب است.
در همین حال، محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار تاکید کرد: حال پرستاری کشور خوب نیست و در بحران به سر می‌برد، چرا که به دلیل موانع بی‌شماری که بر سر راه پرستاری وجود دارد، نمی‌تواند خدمت خود را ارائه دهد.
وی افزود: مردم برای اینکه بتوانند کف مراقبت‌های پرستاری را دریافت کنند، به حداقل نیروی پرستاری نیاز است. از سوی دیگر، نیروی پرستار باید انگیزه داشته و کارآمد باشد. پرستاری کشور در حال حاضر به لحاظ کمیت نیرو دچار مشکل است و اگر مردم بخواهند حداقل مراقبت‌ها را دریافت کنند، همین امروز باید ۱۰۰ هزار نیروی جدید استخدام شوند. به شرط استخدام این ۱۰۰ هزار نفر، باز هم مردم بسیاری از خدمات مراقبتی را که حق آنان است، دریافت نمی‌کنند.
شریفی مقدم گفت: در حال حاضر، با کمبود ۱۰۰ هزار نفر پرستار مواجه ایم. بنابراین، بار کاری این میزان افراد بر دوش پرستاران شاغل است.
چالش پرستاران بیکار!
دبیرکل خانه پرستار، در عین حال به پرستاران بیکار در کشور اشاره کرد و افزود: از یک طرف، کمبود شدید نیرو داریم و از طرف دیگر، هزاران پرستار تحصیلکرده بیکار مانده‌اند. دلیل این تناقض سیاست‌های نادرست وزارت بهداشت در یک دهه گذشته است. وزارت بهداشت با یک دیدگاه استثمارگونه می‌خواست کمبود نیرو را با افزایش دانشکده‌های پرستاری جبران کند. ظرفیت پذیرش دانشجوی پرستاری را ۳۰۰ درصد افزایش دادند، بدون اینکه فکر کنند آیا امکان استخدام این نیروها وجود دارد یا نه؛ در حالی‌که وقتی ظرفیت پزشکی را ۲۰ درصد افزایش دادند، با عکس‌العمل‌های مختلف مثلاً از سوی سازمان نظام‌پزشکی مواجه شدیم. وزارت بهداشت هم به رغم کمبود پزشک و مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، با آن مخالف کرد و زیر بار این افزایش ظرفیت نرفت؛ اما در پرستاری بارها این کار را انجام دادند.
مطالباتی که پرداخت نمی‌شود!
یکی دیگر از دلایل دلخوری و کم رنگ شدن انگیزه‌های خدمت در حرفه پرستاری، عدم توجه به مشکلات دریافتی آنها است که با هزینه‌های جاری زندگی و خدماتی که ارائه می‌دهند؛ همخوانی ندارد. در همین حال، در پرداخت‌ها نیز تأخیرهای طولانی مدت صورت می‌گیرد و باعث می‌شود نیروهای پرستاری از نگاه تبعیض آمیز در پرداختی‌های نظام سلامت کشور دلخور شوند.
مثلاً، حدود ۱۱ ماه تأخیر در پرداخت مطالبات پرستاران دانشگاه علوم پزشکی بیرجند وجود دارد؛ در حالی که افزایش اضافه‌کار در بودجه عمومی کشور از سال گذشته لحاظ شده و دولت موظف است همزمان با پرداخت حقوق، اضافه‌کار پرستاران را نیز پرداخت کند. اما، چرا باید برای دریافت حقوقی که بابت آن خدمت کرده‌اند؛ این همه مدت منتظر بمانند.
فرزاد عابدینی رئیس هیئت‌مدیره نظام پرستاری شهرستان‌های فردوس، سرایان و بشرویه، گفت: از جمله مطالبات پرستاران می‌توان به پرداخت نشدن سه ماه اضافه کار سال گذشته، حق لباس و توقف پرداخت تعرفه پرستاری از آبان سال گذشته اشاره کرد. این مسائل باعث گلایه‌مندی و فشار مالی بر پرستاران شده است.
ترک خدمت نیروها
امروز یک پرستار باید دو یا سه شیفت کار کند تا هزینه‌های زندگی‌اش را تأمین کند. این حجم از کار باعث خستگی مفرط، فرسودگی جسمی و روانی او می‌شود. وقتی انگیزه مالی و شغلی از بین برود، حتی بهترین نیروها هم دلسرد می‌شوند. در بسیاری از بیمارستان‌ها نیروهای شرکتی بعد از اتمام قرارداد حاضر به تمدید نیستند. بر اساس آمار معاون پرستاری وزارت بهداشت سالانه حدود دو هزار پرستار رسمی ترک خدمت می‌کنند؛ اگر نیروهای شرکتی را هم حساب کنیم، این تعداد به مراتب بالاتر است. بین ۵۰ تا ۶۰ درصد نیروهای پرستاری، از نیروهای شرکتی و قراردادی هستند و وقتی قراردادشان تمام شد، دیگر حاضر نیستند بازگردند. بنابراین، این نیروها اصلاً جزو آمار ترک خدمتی‌هایی که از سوی وزارت بهداشت اعلام می‌شود، به شمار نمی‌آیند.
در کشورهای توسعه یافته، ساعت کار طوری تنظیم می‌شود که پرستار بتواند تمرکز و آرامش خود را حفظ کند، ولی در ایران، گاهی پرستار ۱۸ تا ۲۴ ساعت در بیمارستان است. این مسئله خطای پرستاری را بالا می‌برد. تحقیقات جهانی نشان داده اضافه‌کاری بیش‌از حد، خطاهای پرستاری را تا ۱۴ درصد افزایش می‌دهد. این یعنی جان بیماران به صورت جدی در خطر است.
تعطیلی برخی از بخش‌های بیمارستانی
کمبود نیروی پرستاری در مراکز درمانی کشور، باعث شده برخی بخش‌ها تعطیل شوند؛ چون نیروی پرستاری برای اداره آنها وجود ندارد.
قاسم ابوطالبی رئیس شورای عالی نظام پرستاری گفت: در پرستاری به شدت درگیر مشکلاتی در حوزه نیروی انسانی و نسبت پرستار به تخت هستیم. بسیاری از بیمارستان‌ها به دلیل نبود نیروی پرستاری، بخش‌های خود را تعطیل کرده یا بخش‌های آنها افتتاح نشده است. کمبود پرستار البته نه به این معنا که پرستار نداریم، پرستار داریم، اما استخدام نداریم.
وی افزود: سالیانه حدود ۲۰ هزار نفر خروجی نیروی آموزش دیده در گروه پرستاری داریم، اما جذب نداریم و استخدام‌ها قطره چکانی است.
ابوطالبی گفت: خدماتی که امروز داده می‌شود در شأن مردم ما نیست، نه اینکه نخواستیم، پرستاران در همه دوره‌ها پای کار بودند، در زمان‌های بحران مانند پاندمی کرونا به پرستاری اهمیت داده شد اما بحران که تمام شد، پرستاران کنار رفتند.
حال ناخوش پرستاران در آستانه روز پرستار!
به نظر می‌رسد نیروهای پرستاری در شرایطی به سر می‌برند که خود نیاز دارند طبیب بالای سر آنها بیاید و دردهایشان را دوا کند؛ زیرا، اگر قرار باشد پرستاران با همین وضع و حال ادامه دهند، باید منتظر روزهای به مراتب سخت‌تری برای مراقبت‌های پرستاری بود.
