مدیرعامل آسیاتک در گفت‌وگو با دیجیاتو هشدار می‌دهد اگر در پروژه سواپ، چارچوب درستی برای همکاری برد-برد میان اپراتورهای UNSP و شرکت مخابرات طراحی نشود، مالکیت شبکه ارتباطات ثابت کشور، به‌طور کامل در دست مخابرات متمرکز می‌شود.
به گزارش دیجیاتو، شرکت مخابرات ایران قصد دارد شبکه کابل مسی خود را با فیبر نوری جایگزین کند. این شرکت می‌گوید این طرح یک «مگاپروژه ملی» تحت مدیریت وزارت ارتباطات است که نیاز به ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دارد.
مخابرات برنامه دارد این پروژه عظیم را تنها طی ۵ سال اجرا کند. طبق گفته «محمد جعفرپور»، مدیرعامل مخابرات و نماینده دولت در هیئت رئیسه این شرکت، تا شهریورماه سال آینده، فیبر نوری در مراکز استانها به‌طور کامل جایگزین شبکه مسی می‌شود و تا پایان دولت یعنی سال ۱۴۰۷ نیز پروژه ۶۰ درصد پیشرفت خواهد کرد.
اپراتورهای دیگر اما چندان دل خوشی از این پروژه ندارند. بخش عمده درآمد اپراتورهای UNSP از مشترکان ADSL تأمین می‌شود که بدون استفاده از شبکه مسی مخابرات، نمی‌تواند ادامه پیدا کند. از طرفی آنها چند سالی است به‌دنبال توسعه شبکه فیبر نوری و جذب درآمد از Fttx هستند که با اجرای پروژه سواپ، توسعه این بازار برای بازیگران کوچک‌تر عملاً معنایی نخواهد داشت.
مخابرات باور دارد این پروژه آنقدر عظیم است که همه می‌توانند بر سر سفره آن بنشینند. مدیرعامل مخابرات می‌گوید: «ما نابودی اپراتورها را قبول نداریم و سهم بازار آنها را گارانتی می‌کنیم؛ به شرطی که به سمت مشارکت و امضای قرارداد بیایند.»
«محمدعلی یوسفی‌زاده»، مدیرعامل «آسیاتک»، هشدار می‌دهد که اگر همکاری مخابرات و اپراتورهای دیگر در پروژه سواپ طرح‌ریزی نشود، شبکه در دست مخابرات متمرکز خواهد شد.
او به دیجیاتو می‌گوید:
«پروژه SWAP در ظاهر، اقدامی فنی برای به‌روزرسانی و همگرایی شبکه‌هاست؛ اما ماهیت اصلی این پروژه اقتصادی و ساختاری است و مستقیماً بر آینده بازار ارتباطات ثابت کشور تأثیر می‌گذارد.
قطعا اگر در اجرای پروژه فوق، مدل همکاری شفافی طرح‌ریزی نشود، منجر به تمرکز کامل مالکیت شبکه در دست مخابرات و در نتیجه کاهش رقابت واقعی در بازار می‌شود.»
او در مورد تأثیر پروژه سواپ روی توسعه شبکه فیبر نوری کشور توسط اپراتورهای دیگر توضیح می‌دهد:
«طی سه سال گدشته، اپراتورهایی مانند آسیاتک ضمن سرمایه‌گذاری سنگین و ریسک‌پذیری بالا، بخش قابل توجهی از توسعه زیرساخت فیبر کشور را به دوش کشیده‌اند.
ما امروز در آسیاتک، در ۸۰ شهر کشور از جمله ۶ مرکز استان شبکه فیبر خود را توسعه داده‌ایم، بیش از یک میلیون خانوار را تحت پوشش داریم که از حجم بالایی از خدمات آسیاتک را استفاده می‌کنند. بالطبع باید به این نکته توجه داشت که ظرفیت ایجادشده، بخشی از دارایی ملی کشور است که با منابع بخش خصوصی ایجاد شده است.
اگر SWAP به گونه‌ای اجرا شود که این دارایی‌ها به صورت یک‌طرفه در اختیار یک بازیگر قرار بگیرد، نتیجه آن کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری و کند شدن رشد فیبر نوری در کشور است.»
به باور مدیرعامل آسیاتک، رقابت و همکاری درست می‌تواند موتور محرک توسعه شبکه باید و نه عامل تمرکز بازار:
«اما اگر پروژه در چارچوبی برد-برد و مبتنی بر حفظ مالکیت مشترکین فعلی، تبادل منصفانه شبکه‌ها و تقسیم عادلانه بازار جدید اجرا شود، می‌تواند به جهشی ملی در توسعه فیبر نوری منجر شود.من اعتقاد دارم رقابت، اگر درست طراحی شود، نه تهدید است و نه مانع همکاری، بلکه می‌تواند بزرگ‌ترین موتور محرک توسعه پایدار باشد.»
یوسفی‌زاده در پاسخ به این سوال که آیا مخابرات برای همکاری با اپراتورهای دیگر اقدامی کرده است؟ می‌گوید:
«در ماه‌های گذشته جلسات متعددی میان اپراتورها و شرکت مخابرات برگزار شده است. در این جلسات، نگاه غالب مخابرات همچنان بر محور مالکیت کامل شبکه و تجمیع دارایی‌هاست؛ مدلی که عملاً به همکاری بلندمدت و رقابت سالم منجر نمی‌شود و عملا در تضاد با تمامی الگوهای بین المللی رایج در صنعت ارتباطات و مخابرات است.
او در مورد مدل پیشنهادی آسیاتک توضیح می‌دهد:
«ما در آسیاتک مسیر متفاوتی را پیشنهاد کرده‌ایم؛ مدلی ترکیبی و مبتنی بر شراکت فنی و اقتصادی که بر پایه دو اصل است: اول اینکه هر شرکت مشتریان فعلی خود را حفظ کند، دوم اینکه توسعه شبکه‌ها به‌صورت هم‌راستا اما مستقل انجام شود.
این مدل، هم به اپراتورها اطمینان مالکیت سهم خود را می‌دهد و هم برای سرمایه، امنیت ایجاد می‌کند. در واقع ما به دنبال رقابت تخریبی نیستیم؛ به دنبال هم‌زیستی هوشمند هستیم. مدل مورد نظر ما توسعه ملی را قربانی انحصار نمی‌کند.
تا این لحظه نشانه‌های محدودی از تمایل به مذاکره و بازنگری از سوی مخابرات دیده می‌شود اما هنوز چارچوب کاملی برای همکاری که قابل اجرا باشد، طرح ریزی نشده است. قطعا همدلی راه حل بهتری از تقابل است.»
سی‌ام مهرماه بود که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اعلام کرد دستورالعمل اجرای پروژه سواپ در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تصویب شده است. مدیرعامل یوسفی‌زاده اما پیش تصویب این مصوبه در مورد عملکرد رگولاتوری می‌گوید:
«سازمان تنظیم مقررات در ماه‌های اخیر سعی کرده است که بیشتر نقش میانجی را ایفا کند و برای این موضوع جلسات متعددی با حضور اپراتورها و مخابرات برگزار کرده است. باید گفت این گام مثبتی است، اما کافی نیست.
بازار ارتباطات ثابت ایران در نقطه‌ی حساسی قرار دارد؛ تصمیمات امروز رگولاتور می‌تواند مسیر این صنعت را برای دهه‌‌های آینده تعیین کند.»
مدیرعامل این UNSP انتظارات خود از رگولاتور را شفاف کرده و می‌گوید:
«از رگولاتور مطابق آنچه در حوزه بین‌الملل و در انطباق با اسناد منتشره ITU اتفاق می‌افتد، انتظار می‌رود، علاوه بر رایزنی‌ها و برگزاری جلسات، نسبت به تعریف یک مدل اقتصادی شفاف، الزام‌آور و منصفانه برای حفظ توازن بازار اقدام کند.
این مدل باید حداقل به این سه مورد توجه کند: ۱. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی حفظ شود. ۲. حقوق مشترکین فعلی تضمین شود. ۳. پروژه SWAP به ابزار همکاری و افزایش بهره‌وری تبدیل شود، نه ابزار تمرکز و انحصار.
اگر تنظیم‌گر بتواند تعادل بین «مالکیت ملی» و «مشارکت بخش خصوصی» را برقرار کند، پروژه فیبر نوری کشور نه‌تنها شتاب می‌گیرد، که نتیجه آن بالا رفتن کیفیت و متعادل شدن قیمت می‌شود. همچنین به الگویی موفق در مدیریت زیرساخت‌های ملی بدل خواهد شد.
