خبرآنلاین اصفهان- ابوالفضل عباسی: شهرستان اردستان واقع در استان اصفهان، همواره به عنوان یکی از کانون‌های مهم هنر و صنعت دستی شناخته شده است که ریشه در نیازهای اولیه و امرار معاش مردم این منطقه دارد.
تاریخچه صنایع دستی این خطه به دوران‌های بسیار دور باز می‌گردد؛ جایی که انسان‌ها ابتدا با تیز کردن سنگ‌ها برای بریدن و دفاع، اولین گام‌ها را در خلق صنایع برداشتند و سپس با استفاده از گل، صنعت سفالگری شکل گرفت.
در قلب کویر اردستان، از گذشته های دور تاکنون همواره هنرمندان با تبحر خاصی مشغول به کار بودند. این تبحر، واکنشی هوشمندانه به محدودیت‌های منابع طبیعی و ضرورت خودکفایی بوده است.، بنا به اظهارات کارشناسان، قدیمی‌ترین صنایع دستی اردستان مربوط به کارگاه‌های سنگ‌تراشی در روستاهای لاسیب و توتکان است که قدمتی از دوره هخامنشی دارند اما در حال حاضر، جامعه هنری اردستان برای بقای این هنرها نیازمند حمایت‌های ساختاری و برنامه‌ریزی منسجم است.
محمدرضا صدوقی، کارشناس مسائل تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرآنلاین در این ارتباط اظهار داشت: صنایع دستی از دیرباز در کشور ما برای استفاده در کاربرد های شخصی بین مردم رواج داشته ولی بخشی از صنایع دستی جنبه تجملاتی داشته که در خدمت اعیان و اشراف بوده است.
وی افزود: در شهرستان اردستان صنایع دستی که از دیرباز بوده کاربردهای زیادی برای عموم مردم داشته و کارهای منزل و کشاورزی را آسان می‌کرده است.
کارشناس مسائل تاریخی خاطرنشان کرد: قدیمی‌ترین صنایع دستی که در اردستان وجود داشته کارگاه‌های سنگ تراشی منطقه روستای لاسیب و توتکان بوده که خوشبختانه احیا شده و این کارگاه‌ها قدمتی از دوره هخامنشی دارد.
صدوقی بیان کرد: هاون، دستاس و سنگ‌های آسیاب بزرگ و سنگ‌آب‌های بزرگ در کوه‌های منطقه لاسیب تراشیده می‌شده و برای بازارهای فروش اردستان، نطنز، نائین، اصفهان و حتی بیرون از استان منتقل می‌شده است.
هنر دست سنگ تراشان
وی تصریح کرد: هنر دست سنگ تراشان این منطقه کار بسیار سختی بوده ولی این کار سخت را با همت بازو و توان خود انجام می‌دادند، سند اصلی تاریخی دیگری که در این منطقه وجود داشته بافت سبد بوده است.
کارشناس مسائل تاریخی ادامه داد: ابزار استفاده در آشپزخانه مانند درب‌های حصیری که توسط بانوان بیشتر از شاخه‌های نازک درختان و گیاهان تولید می‌شده که سبدهای چوبی نام داد.
صدوقی اضافه کرد: یکی دیگر از ابزارهای سنگی که در منطقه ساخته می‌شده و امروز دیگه ساخته نمی‌شود درب‌های سنگی موسوم به درب باغ است که امروزه دیگر کاربردی نداشته و با وجود درهای فلزی از ساخت درهای سنگی خبری نیست.
ارگاه‌های آهنگری در شهر زواره
وی با اشاره به کارگاه‌های آهنگری در شهر زواره، بیان کرد: این صنایع دستی از دیرباز از دوره ایلخانی و حمله مغولان در شهر زواره رواج داشته که برای مقابله با هجوم ویرانگر مغول مردم زواره ابزارهای آهنی، شمشیر، نیزه، تیر و کمان ساختند و بعد از آن‌ها در ساخت ابزار کشاورزی مانند بیل، کلنگ، تبر و نظایر آن استفاده کردند.
کارشناس مسائل تاریخی خاطرنشان کرد: بافت جانماز و سجاده هم از صنایع دستی بوده که در منطقه برزاوند اردستان رواج داشته ولی متاسفانه به فراموشی سپرده شده، بافت عبا هم در زواره فراموش شده ولی مهم تر از همه در بخش مهاباد بافت قالی‌های سنتی است.
قالی‌های سنتیِ فاقد نقشه
صدوقی ادامه داد: قالی‌های سنتی بخش مهاباد فاقد نقشه است و در ذهن بافنده این قالی ها شکل می‌گیرد و نقشه‌های متعددی دارد که این نقشه‌ها منحصر به فرد است.
کارشناس مسائل تاریخی تاکید کرد: خوشبختانه تمام صنایع دستی اردستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در منطقه کچومثقال اردستان کارگاه‌های خراطی بوده که این کارگاه‌ها هم متاسفانه به فراموشی سپرده شده است.
رونق صنایع‌دستی؛ اشتغال، گردشگری و عدم مهاجرت
وی یادآور شد: رونق صنایع‌دستی تاثیر در اشتغال، گردشگری و عدم مهاجرت مردم شهرستان به شهرهای بزرگ دارد همچنین در ادامه زیست و حیات در این منطقه تاثیر دارد.
صدوقی در خصوص وجود بازارچه صنایع‌دستی برای شهرستان، بیان کرد: اگر یک بازارچه فصلی یا دائمی در اطراف یکی از بناهای تاریخی مانند قنات دو طبقه یا مسجد جامع اردستان ایجاد شود می‌تواند از سوغات محلی و صنایع دستی پشتیبانی کرده و آن‌ها را به قیمت مناسب به دست مصرف کننده برساند همچنین اشغال پایداری در منطقه ایجاد خواهد شد.
رونق صنایع دستی تأثیر مستقیمی بر اشتغال، گردشگری و جلوگیری از مهاجرت به شهرهای بزرگ دارد. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که ایجاد یک بازارچه فصلی یا دائمی در کنار بناهای تاریخی اردستان می‌تواند به پشتیبانی از سوغات محلی و صنایع دستی و ایجاد اشتغال پایدار کمک کند.
گنجینه‌ای از تاریخ اقتصادی و اجتماعی اردستان
صنایع دستی اردستان، گنجینه‌ای از تاریخ اقتصادی و اجتماعی است، از ابزارهای دفاعی دوره ایلخانی در زواره تا سنگ‌تراشی‌های پیش از اسلام در لاسیب، هر صنعت داستانی از بقا و خلاقیت را روایت می‌کند.
