خبرگزاری مهر-گروه استانها، محدثه جوان دلویی؛ دبه‌های آب یک به یک ردیف بود. حدود ۲۰ دقیقه‌ای پرکردن ۱۰ تا دبه ۲۰ لیتری زمان برد و رسید به بطری‌های خالی زیادی که گوشه‌ای از پارکینگ مجتمع چیده بود. آقای همسایه تقریباً هرشب دبه‌ها و بطری‌های فراوان را پر آب و در صندوق عقب ماشین جاسازی می‌کرد و ساعت ۱۲ شب به دل جاده می‌زد تا به باغش در روستای کیکانلو برسد. تابستان آقای همسایه و خانواده‌اش شده بود آب بردن به روستا برای آبیاری به محصولاتش و مدام دل نگران خشک شدن درختان باغش بود. آب روستا روزها قطع می‌شد و شب‌ها فقط دو تا ۳ ساعتی وصل می‌شد. اگر روزگاری خراسان شمالی به نگین سرسبز استان‌های خراسان در شمال شرق کشور معروف بود، اما چند سالی است که اکنون در سایه کاهش نزولات جوی رنگ خزان به روستاهای سرسبز کشیده شده است. اغلب روستاهای خراسان شمالی و مردمان صبور آن تابستان سختی را پشت سر گذاشتند. در برخی از روستاها به گفته کشاورزان کاشت برنج و خیار ممنوع شد.
باران که هیچ اگر برف نبارد همه جا خشک می‌شود
محمد گلستانی از اهالی روستای «کوه کمر» که چندسالی است به بجنورد مهاجرت کرده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: ۱۰ سال قبل روستای کوه کمر سبزترین روستای بجنورد بود اما باران که هیچ اگر امسال برف نبارد چشمه‌هایش خشک خشک می‌شود و اهالی آبی برای خوردن هم نخواهند داشت.
او ادامه می‌دهد: اغلب روستاییان به دلیل خشکسالی و کم آبی به شهر مهاجرت کردند.
بتول زاهدی یکی از باغداران ملاباقر شیروان است که از خشکی چشمه‌های روستاهای بالا دست می‌گوید و ادامه می‌دهد: کاشت خیار در ملاباقر به دلیل خشکی چشمه‌ها ممنوع شده است و امسال تابستان بشدت برای آبیاری باغ و محصولات درگیر بودیم و بین ساعت ۱۱ شب تا ۴ صبح روز بعد در هفته دو تا ۳ نوبت به ما آب می‌رسید.
وی اظهار می‌کند: در برخی از روستاها به دلیل قطعی‌های مکرر آب و برق و خشکی چشمه‌ها، مردم برای استحمام از حمام عمومی استفاده می‌کردند.
زاهدی ادامه می‌دهد: باید برف ببارد تا چشمه‌ها کامل پر آب شود و درختان جاندار شوند و گرنه همه مزارع خشک و نابود خواهد شد.
گندم‌ها خوراک دام می‌شوند
روستای بی رک سفلی در فاروج هم دچار خشکسالی بی‌سابقه شده است. محمد یکی از اهالی این روستا در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: محصولات روستا دیم است و حتی گندم‌ها رشد نکردند و خوراک دام‌ها شدند.
تقی عابدی از اهالی روستای مایوان فاروج است. او هم درباره قطعی مکرر آب در این روستا عنوان می‌کند: روزی ۶ ساعت یعنی از ۱۰ صبح تا ۶ بعداً ز ظهر آب قطع می‌شد و اغلب مردم تانکر خریداری کردند و خانه‌ها پر از دبه و بطری برای ذخیره آب است.
وی از مهاجرت جوانان روستاهای اطراف به دلیل خشکسالی می‌گوید و ادامه می‌دهد: در ۱۰ سال قبل روستای «استاد» و «خسرویه» به دلیل جاذبه‌های گردشگری و مناطق سرسبز بسیار زیبا بود اما در چند سال گذشته به دلیل کاهش بارندگی و خشکسالی اغلب جوانان روستا به دلیل نداشتن درآمد به مشهد و تهران برای کارگری مهاجرت کردند.
وی می‌افزاید: فقط سالخوردگان در روستاها برای زندگی مانده‌اند.
تلخ و گزنده
قطع مکرر و متوالی آب در ۱۳ روستا به ویژه در روستاهای گپز، قرجه‌بایر، الست، گسگ، قنبرباغی، قارضی، مقصودآباد، دهنه، جهان و بانیدر در بام و صفی‌آباد موجب مهاجرت ۳۵ خانوار شده است.
قصه بی‌آبی برای استان سرسبزی همچون خراسان شمالی تلخ و گزنده است. اما مدیران هم برای رفع بحران کم‌آبی پای کار هستند و حتی ایام تعطیل و در شبانه‌روز چندین بار برای رفع این مشکل به روستاهای شهرستان‌ها رفتند.
کم آبی جدی‌ترین مشکل خراسان شمالی
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تنش آبی، پدیده گرد و غبار و معضل ترافیک بجنورد را سه چالش اصلی حوزه عمرانی استان می‌داند و می‌افزاید: کم‌آبی جدی‌ترین مشکل حوزه عمرانی خراسان شمالی است.
سید مجتبی علوی مقدم تاکید می‌کند: استان خراسان شمالی جز شش استان کم‌آب کشور است و بخش عمده‌ای از اعتبارات عمرانی به این موضوع اختصاص داده شده است. در حال حاضر، حدود ۳۵ درصد از اعتبارات عمرانی استان صرف مدیریت تنش آبی می‌شود.
۸۵پ روژه آب رسانی فعال شد
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: ۸۳ روستا دارای تنش آبی هستند و خراسان شمالی ۲۶ شهر و ۷۲۳ روستا تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب با تعداد ۴۹۴ هزار و ۱۸۸ اشتراک است.
امیر فاطمی ادامه می‌دهد :۸۵ پروژه آبرسانی فعال در سطح استان با اعتباری به مبلغ هزار و ۱۶۹ میلیارد تومان در حال اجرا است که در صورت اتمام و بهره‌برداری جمعیتی بالغ بر ۴۲۱ هزار نفر بهره‌مند می‌شوند.
وی به فرسودگی آب شبکه شهری به طول ۵۷۰ کیلومتر اشاره و اضافه می‌کند: هزار و۲۰۰ کیلومتر فرسودگی لوله‌های آب شبکه روستایی داریم.
فاطمی ادامه می‌دهد :۸ هزار و ۵۴۸ کیلومتر طول شبکه و خط انتقال آب در خراسان شمالی است و ۴۵۸ چاه شهری و روستایی ۲۵ میلیون و۴۴۳ هزار و دومترمکعب آب در سال جاری تامین کردند.
سرپرست شرکت آبفای خراسان شمالی تعداد قنات و چشمه‌های شهری و روستایی خراسان شمالی را ۱۳ قنات و ۲۰۵ چشمه برشمرد و ادامه می‌دهد :۳ سد در خراسان شمالی با تامین ۷میلیون و ۱۲۲ هزار و ۲۲۳ مترمکعب آب در سال جاری فعال است.
کاهش ۵۰ درصدی بارندگی
اما با این وجود مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: سال آبی جاری با کم‌ترین میزان بارندگی چند سال اخیر مواجه بوده‌ایم، به‌طوری که میانگین بارش‌ها ۵۰ درصد کمتر از سال گذشته ثبت شده است. این کاهش بارندگی، ورودی آب به سدهای استان را نیز بیش از ۵۰ درصد کم کرده است.
سید عقیل مرتضوی ادامه می‌دهد: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، پیش‌بینی می‌شود سال آبی نرمالی داشته باشیم و حتی حداقل ورودی سالانه آب به سدها تامین شود، اما آنچه محقق شد، حدود ۵ میلیون مترمکعب ذخیره بود که به کاهش آب تحویلی به کشاورزان در پایین‌دست نیز انجامید. خوشبختانه با مدیریت منابع، تاکنون اختلال جدی در تامین آب ایجاد نشده است، اما این وضعیت پایدار نیست.
توقف آبرسانی به کشاورزان تا بیستم مهرماه
وی با اشاره به شرایط بحرانی مخزن سد بیدواز اسفراین، می‌گوید: حجم فعلی آب این سد کمتر از یک میلیون متر مکعب است که بخشی از آن نیز رسوب محسوب می‌شود. در صورت نبود بارندگی، احتمال دارد تامین آب سطحی برای کشاورزان تا بیستم مهرماه متوقف شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی تصریح می‌کند: برای کاهش وابستگی به منابع سطحی، مکان‌یابی و حفر چاه در شهرستان‌ها آغاز شده است. در حال حاضر میزان آبی که از منابع سطحی به کشاورزان تحویل می‌شود، حدود ۵۰ لیتر بر ثانیه است که با ادامه این روند لازم است کشاورزان از وضعیت مهرماه آگاه باشند و برنامه‌ریزی لازم را انجام دهند.
تشنگی ۳۰۰ روستا
رئیس مجمع نمایندگان خراسان شمالی هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تاکید می‌کند: امسال از ۴۵۰ روستای ۶ شهرستان ۳۰۰ روستا دچار تنش آبی بوده و البته این موضوع فقط شامل حال روستاها نیست و شهرها هم متأثر شده‌اند.
محمد مهدی شهریاری ادامه می‌دهد: حدود ۵۰ میلیارد تومان از منابع ردیف توازن در اختیار نمایندگان بود که برای تنش آبی شهری و روستایی اختصاص دادیم.
نماینده مردم بجنورد، مانه، سملقان، راز و جرگلان، گرمه و جاجرم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تخصیص اعتبارات برای تکمیل خط انتقال یا تجهیز چاه و مخزن و لایروبی قنوات و چشمه‌های روستاها اشاره و تاکید می‌کند :۶۰ میلیارد تومان هم از وزیر کشاورزی برای کانال‌های انتقال آب کشاورزی اعتبار گرفتیم.
بی توجهی به آمایش کشت کشاورزی
عضو کمیسون امنیت ملی مجلس می‌گوید: این موارد چاره اساسی نیست و در میان مدت و بلند مدت در کنار اجرا و تکمیل طرح استحصال آب سرانی و انتقال این منابع به شهرها و روستاهای خراسان شمالی باید در سیاست‌گذاری‌های کلان هم تغییر و تحول انجام شود.
شهریاری ادامه می‌دهد: اگر در سال‌های اخیر به موضوع آمایش و الگوی کشت توجه می‌شد و از کشت محصولات پر آب جلوگیری می‌شد و فناوری‌های جدید آبیاری اراضی توسعه پیدا می‌کرد و یا در بخش صنعت در دشت‌ها و محدوده‌های ممنوعه مجوز صنایع بزرگ و آب بر صادر نمی‌شد، امروز با وجود تعییرات اقلیمی، با این بحران شدید روبرو نبودیم.
وی تصریح می‌کند: با وجود پیگیری‌های مستمر که در مجلس برای جذب و تخصیص منابع اعتباری ملی و استانی و تکمیل طرح‌های آبرسانی که انجام می‌دهیم، لازم است مسئولان اجرایی هم با مشارکت بهره‌برداران و تشکل‌های مرتبط، در نحوه مدیریت مصارف آب شرب، کشاورزی و صنعت تدابیر لازم را براساس دانش روز و تجارب موفق دنیا اتخاذ کنند تا تبعات بحران خشکسالی در سال‌های آتی از این فراتر نرود.
با وجود آمارهای ارائه شده اما اگر حجم بارندگی‌ها در خراسان شمالی افزایش نیابد خشکی قنات‌ها و سدها اوضاع بحرانی را برای جمعیت یک میلیون نفری استان به وجود خواهد آورد.
