خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمدرضا بهرامی‌صفت: با تداوم روند کاهشی بارش‌ها در استان همدان، کارشناسان هواشناسی نسبت به تشدید آثار خشکسالی و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب هشدار می‌دهند. بررسی‌های هواشناسی نشان می‌دهد در سال زراعی گذشته میزان بارش‌های استان تنها ۱۸۰ میلی‌متر بوده در حالی‌که میانگین بلندمدت همدان حدود ۳۰۰ میلی‌متر است.
این کاهش حدود ۴۰ تا ۵۰ درصدی بیانگر ورود استان به دوره‌ای نگران‌کننده از کمبود بارش و افت منابع آبی است.
بر اساس اعلام کارشناسان، از ابتدای مهرماه سال جاری تا امروز تنها ۵ میلی‌متر بارش در نقاط مختلف استان گزارش شده و این میزان در مقایسه با وضعیت معمول مهرماه، رقم بسیار پایینی محسوب می‌شود.
روند فعلی موجب کاهش محسوس سطح آب‌های زیرزمینی، افت دبی چشمه‌ها و دشواری در تأمین آب کشاورزی و شهری شده است.
کارشناسان هواشناسی پیش‌بینی می‌کنند بر اساس مدل‌های بلندمدت، بارش‌های فصل پاییز سال جاری کمتر از حد نرمال خواهد بود و در زمستان آینده شرایط بارش نزدیک به حالت معمول قرار دارد، اما به علت کمبود انباشته بارندگی‌ها، انتظار نمی‌رود این وضعیت بتواند کسری منابع آب را جبران کند.
متخصصان حوزه منابع آب تاکید دارند در شرایط فعلی، صرفه‌جویی در مصرف آب باید به عنوان یک رفتار پایدار اجتماعی و اقتصادی نهادینه شود. کاهش مصرف خانگی، اصلاح الگوی آبیاری، استفاده از روش‌های نوین کشاورزی و تغییر الگوی کشت از جمله اقداماتی است که می‌تواند به عبور استان از بحران خشکسالی کمک کند.
به گفته کارشناسان، خشکسالی نه‌تنها بر کشاورزی و محیط زیست اثر می‌گذارد، بلکه تأمین آب شرب و سلامت عمومی شهروندان را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تداوم هوای خشک و کاهش نزولات جوی زمینه‌ساز افزایش ذرات گرد و غبار و افت کیفیت هوا در استان خواهد بود.
کارشناسان هواشناسی همدان با دعوت از مردم برای همکاری در مدیریت مصرف آب، تأکید دارند که با تکیه بر مشارکت عمومی و اجرای سیاست‌های دقیق مدیریت منابع آب، می‌توان از اثرات گسترده خشکسالی کاست و آینده‌ای پایدار برای استان رقم زد.
کاهش نزولات جوی و افت منابع آب زیرزمینی، چالش بزرگ همدان در سال زراعی جدید
کارشناس هواشناسی استان همدان از کاهش قابل‌توجه میزان بارش‌ها در سال زراعی گذشته خبر داد و اظهار کرد: مجموع نزولات جوی استان در این مدت تنها به ۱۸۰ میلی‌متر رسیده، در حالی که میانگین بلندمدت بارش در همدان حدود ۳۰۰ میلی‌متر است؛ به این ترتیب، استان با کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی نسبت به میانگین معمول مواجه بوده است.
محمدحسن باقری‌شکیب در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت بارش‌ها در ابتدای سال زراعی جدید اظهار کرد: از ابتدای مهرماه تاکنون تنها ۵ میلی‌متر بارش در سطح استان ثبت شده که نشان‌دهنده تداوم شرایط خشکسالی و تأثیر آن بر منابع آبی، کشاورزی و محیط‌زیست منطقه است.
وی افزود: بر اساس پیش‌بینی‌های بلندمدت هواشناسی کشور، انتظار می‌رود در فصل پاییز سال جاری میزان بارش‌ها کمتر از نرمال باشد و در زمستان شرایط بارندگی نزدیک به حد معمول پیش‌بینی می‌شود. با این حال، بهبود قابل‌توجهی در وضعیت بارش‌ها و منابع آبی استان در کوتاه‌مدت مشاهده نخواهد شد.
باقری‌شکیب با تأکید بر لزوم مدیریت مصرف و صرفه‌جویی در آب توسط شهروندان گفت: با توجه به استمرار کاهش بارش‌ها و پایین بودن سطح سفره‌های آب زیرزمینی، مشارکت عمومی در استفاده بهینه از منابع آبی، تغییر الگوی کشت و بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی خاطرنشان کرد: مجموعه هواشناسی استان به صورت مستمر وضعیت ناپایداری‌های جوی، تغییرات دمایی و روند بارش را پایش می‌کند تا دستگاه‌های اجرایی و بخش کشاورزی تصمیمات لازم را برای مدیریت منابع اتخاذ کنند.
سدهای همدان بیش از ۵۶ درصد خالی‌اند
رضا اخلاص‌مند با اشاره به شرایط اقلیمی استان همدان اظهار کرد: بررسی‌های ما بر پایه مدل‌های جهانی هواشناسی نشان می‌دهد بارش‌های پاییزی امسال در همدان پایین‌تر از میانگین بلندمدت خواهد بود، از همین رو کنترل ورودی‌های بالادست سد اکباتان برای مدیریت دقیق‌تر مخزن از امروز آغاز شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان افزود: در سال آبی گذشته حجم بارندگی استان از ۲۸۵ میلی‌متر فراتر نرفت که در مقایسه با سال قبل ۳۰ درصد کاهش و نسبت به میان‌مدت نیز حدود ۱۷ درصد افت را نشان می‌دهد. طبق داده‌های هواشناسی، دمای هوا در پاییز و زمستان پیش‌ِرو بالاتر از حد معمول خواهد بود و بخش زیادی از بارش‌ها احتمالاً به‌صورت باران رخ می‌دهد.
اخلاص‌مند با اشاره به افت محسوس ورودی سدهای استان اظهار کرد: ورودی سد اکباتان در سال گذشته فقط حدود ۲۳ میلیون متر مکعب بوده و این در حالی است که مصرف سالانه آب شرب شهر همدان نزدیک به سه برابر این رقم برآورد می‌شود؛ بنابراین تأمین پایدار آب شهر تنها از طریق سد اکباتان ممکن نیست و استفاده هم‌زمان از منابع دیگر ضروری است.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان، در مقایسه با سال آبی ۱۴۰۲–۱۴۰۳، ورودی سد اکباتان از ۳۹ میلیون متر مکعب به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. همچنین ورودی سد کلان از ۲۸ میلیون متر مکعب به ۱۰ میلیون متر مکعب و سد سرابی تویسرکان از ۸٫۹ به حدود ۳٫۹ میلیون متر مکعب رسیده است.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۵۶ درصد ظرفیت سدهای استان خالی است، افزود: استمرار خشکسالی اخیر موجب کاهش روان‌آب‌ها و کاهش محسوس حجم ذخیره مخازن شده است.
اخلاص‌مند خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی لازم است میزان مصرف در بخش زراعی، به‌ویژه در بالا و پایین‌دست سد اکباتان، به‌شدت کنترل شود و کشت محصولات پرمصرف محدود گردد، زیرا با حجم ذخیره فعلی تنها امکان تأمین آب باغات وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: کم‌بارشی سال گذشته حتی از سال ۱۴۰۱ شدیدتر بود، اما با اجرای طرح‌های مدیریت منابع و کنترل هوشمند بالادست سد اکباتان، آب شرب همدان بدون مشکل تأمین شد.
وی افزود: امسال نیز انتقال هدفمند آب از رودخانه‌ها در زمان‌های غیرزراعی و استمرار نظارت در بالادست سد اکباتان در دستور کار قرار گرفته است تا با همکاری مردم، بتوان سال آینده را بدون تنش آبی پشت سر گذاشت.
گفتنی است؛ با توجه به کاهش مستمر بارندگی‌ها و افت محسوس روان‌آب‌ها در حوزه آبریز سدهای استان، کارشناسان تأکید می‌کنند اجرای برنامه‌های صرفه‌جویی، اصلاح الگوی مصرف و استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری ضروری است.
استمرار اقدامات مدیریتی در بالادست سد اکباتان و مشارکت مردم در کاهش برداشت‌های غیرمجاز می‌تواند نقش مؤثری در عبور همدان از دوره کم‌بارشی و حفظ پایداری منابع آب ایفا کند.
