خبرگزاری مهر، گروه استانها - عاطفه وفاییان: در روزگاری که بسیاری از طلاب و دانش‌پژوهان دینی حضور خود را به حجره و کتاب محدود کرده‌اند، نسل تازه‌ای از روحانیون جوان در حال شکل‌دادن به چهره‌ای نو از طلبگی است؛ چهره‌ای که در آن علم و عرفان با پویایی و قدرت جسمانی درآمیخته و پیام دین با زبانی تازه در میدان ورزش ترجمان یافته است. از سنگینی وزنه‌های پاورلیفتینگ تا نظم تشک جودو و روح پهلوانی در کاراته، طلابی در مشهد و خراسان رضوی ظهور کرده‌اند که نشان می‌دهند «عبادت»، تنها در محراب خلاصه نمی‌شود، بلکه در تعهد به سلامت جسم و انضباط ورزشی نیز جریان دارد.
ورزشکاران روحانی این روزها، پلی میان نسل جوان و معارف دینی ایجاد کرده‌اند. آنان با لباس طلبگی بر سکوی قهرمانی می‌ایستند و با حضور در باشگاه‌ها و مسابقات، پیام ایمان را از منبر به میدان می‌آورند. نگاه آنان به ورزش، نه صرفاً به عنوان رقابت، بلکه به‌مثابه عبادتی است که جسم را نیرومند، ذهن را متمرکز و روح را آماده فهم و تبلیغ بهتر دین می‌سازد. این جریان تازه در حوزه علمیه، به بازتعریف نقش اجتماعی طلاب انجامیده؛ نقشی که با الگوگیری از سیره اهل‌بیت (ع) در پیوند میان علم، اخلاق و توان جسمی معنا می‌یابد.
ذکر الهی در عمق ورزش ایرانی جاری است
سید امیررضا فتاحی معصوم، طلبه‌ای اهل مشهد مقدس، دارنده رکورد اسکات، بلیت و مجموع پاورلیفتینگ آسیا، قهرمان ۲۹ دوره کشوری و ۱۲ دوره مقام اول استانی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن معرفی خود اظهار کرد: دارنده رکورد آسیا در اسکات و مجموع پاورلیفتینگ. بیست و نه دوره کشوری پاورلیفتینگ دارم و دوازده دوره استان مقام اول کسب کرده‌ام.
طلبه ورزشکار مشهدی افزود: موضوع طلبه ورزشکار کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. طلبه‌ای که هم در مسیر تربیت دینی و هم در مسیر تربیت جسمی حرکت می‌کند، می‌تواند الگوهای جدیدی برای جامعه جوان امروز ایجاد کند.
این قهرمان آسیا گفت: در جامعه، شخصی که مؤمن و پرتلاش است، خودبه‌خود به عنوان الگو شناخته می‌شود. این فرد در نگاه عمومی برجسته می‌شود و مردم او را به عنوان الگوی صادق و قابل اعتماد می‌پذیرند. برای الگو شدن، باید شخص جایگاه الگوپذیری را پذیرفته و در رفتار و عملش آن را نشان دهد.
وی درباره مصادیق الگوهای ملی گفت: در رشته وزنه‌برداری، وقتی نام این ورزش می‌آید، همه یاد «حسین رضازاده» می‌افتند. جالب اینجاست که در بسیاری از باشگاه‌ها، حتی در شهرهای اهل سنّت، وقتی ورزشکاری می‌خواهد وزنه سنگینی را بلند کند، قبل از حرکت می‌گوید یا ابوالفضل، این یعنی ایمان و ذکر الهی در عمق ورزش ما جاری است.
فتاحی معصوم افزود: وقتی شخصی همچون رضازاده در ذهن مردم پیوند می‌خورد با نام حضرت ابوالفضل، این یعنی ورزش می‌تواند آئینه‌ی ایمان باشد. چنین تجلی، سبب می‌شود ارزش‌های دینی نه فقط در منبر، بلکه در میدان ورزش هم دیده و درک شوند.
این قهرمان آسیا از سایر روحانیون ورزشکار هم یاد کرد و گفت: در میان طلاب، افراد زیادی در رشته‌های مختلف فعالند. مثلاً در پرورش اندام، عرفان خزایی در تهران چند مقام استانی دارد. در رشته دو، سجاد از تربت حیدریه قهرمان دو ماراتن و دو کوهستان هستند. در رشته‌ی تیراندازی و پینت‌بال نیز طلابی فعال‌اند، ولی معمولاً به دلیل لباس روحانیت در مسابقات ظاهر نمی‌شوند و کمتر شناخته می‌شوند.
در ادامه، وی درباره ارتباط ورزش با تبلیغ دینی پرسید گفت: ورزش برای طلاب فقط یک تفریح نیست، یک ابزار شبکه‌سازی است. هر طلبه‌ای که در باشگاه حضور دارد، با صدها نفر در ارتباط مستقیم است. در باشگاهی که روزانه حدود هفتصد رفت‌وآمد ورزشی دارد، یک طلبه می‌تواند همان نقشی را ایفا کند که در مسجد دارد؛ پاسخ‌گو، راهنما، الگو و مشاور.
فتاح معصوم ادامه داد: من خودم روزانه نزدیک به هفتصد نفر را در محیط ورزشی می‌بینم. بسیاری از آنها وقتی بفهمند طلبه‌ام، از مسائل دینی و خانوادگی سوال می‌کنند. همین گفتگوهای ساده، زمینه تبلیغ اثرگذار و مردمی را فراهم می‌کند. باشگاه، یک میدان فرهنگی است، اگر روحانی در آن حضور داشته باشد.
روحانی‌ای که میان علم و توان جسمانی توازن برقرار کرده است
حجت الاسلام محمدرضا وحیدی‌صدر استاد سطوح عالی حوزه و قهرمان آسیایی کیوکوشین کاراته از چهره‌های برجسته حوزه علمیه و ورزش است که بیش از سی‌وپنج سال در رشته ورزشی کاراته سبک کیوکوشین فعالیت دارد. او از سال ۱۳۷۰ وارد این رشته شد و در طول فعالیت قهرمانی خود، مقام‌های متعددی از جمله قهرمان آسیا، چهار دوره قهرمان مسابقات بین‌المللی، و در دوران دانشجویی، دو دوره قهرمان المپیاد دانشجویان پیام‌نور را در رشته‌های کاراته و تکواندو کسب کرده است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضرورت توازن بین جسم و روح گفت: در قرآن کریم و روایات، قدرت بدنی و توان جسمی همراه با علم و اخلاق و معنویت، کلید تعالی انسان معرفی شده است. جسم مانند مرکبی است برای تفکر؛ اگر جسم ضعیف باشد، ذهن نمی‌تواند به رشد علمی دست یابد و تولید علم نماید. بنابراین طلبه، دانشجو یا دانش‌آموز باید هر دو بال علم و ورزش را هم‌زمان تقویت کند.
وی افزود: اهل‌بیت (ع) نیز بر این توازن تأکید دارند؛ همان‌طور که پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند مؤمن قوی بهتر از مؤمن ضعیف است. توازن جسم و روح نه‌تنها موجب رشد علمی، بلکه سبب شکوفایی ذهن و پایداری اخلاق است.
جودو؛ کمکی برای پرورش جسم، جان و ایمان
حجت الاسلام محمد محسنی، طلبه ورزشکار مشهدی و مربی فدراسیون جودو در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در مسابقات حرفه‌ای زیاد شرکت نکردم چون جودو گاهی آسیب‌های جدی دارد و من ترجیح دادم وارد حوزه مربیگری بشوم. صدمات ورزشی واقعاً زیاد است و باعث می‌شود تمرکز در درس از بین برود، به همین دلیل کمتر سمت رقابت رفتم، اما در مشهد و زیر نظر فدراسیون جودو فعالیت دارم و آموزش می‌دهم.
طلبه ورزشکار مشهدی و مربی فدراسیون جودو بیان تفاوت نگاه ورزشی و طلبگی توضیح داد: ورزش برای طلبه‌ها صرفاً تحرک نیست؛ تمرینی برای رعایت نظم در زندگی و عبادت است. باید مراقب بود که نه در حد افراط، نه در حد تفریط عمل شود. بعضی طلبه‌ها آنقدر در درس غرق می‌شوند که هیچ فعالیت جسمی ندارند و به مرور سلامتشان آسیب می‌بیند، از سوی دیگر بعضی جوان‌ها هم تمام وقت را صرف ورزش می‌کنند و از درس بازمی‌مانند. هر دو اشتباه است. باید توازن حفظ شود.
وی بیان کرد: وقتی به یاد دایی‌ام استاد محمد کاظم نجات افتادم دیدم که ایشان بهترین الگو بودند. هم فرزند طلبه بودند، هم اخلاق و رفتارشان رنگ ایمان داشت. از ایشان یاد گرفتم که تقویت جسم باید همراه تقویت روح باشد. این دو با هم معنا پیدا می‌کنند.
محسنی درباره تأثیر ورزش بر تبلیغ دینی گفت: ورزش، مخصوصاً رزمی، یک پل ارتباطی خیلی قوی با نسل جوان است. من حدود هفت تا هشت سال در زمینه تربیت کودک و نوجوان فعالیت داشته‌ام. بارها دیدم که وقتی معرفی می‌کردم خودم را به عنوان طلبه ورزشکار، بچه‌ها با علاقه بیشتری نزدیک می‌شدند. برای آنها عجیب بود که روحانی روی تشک ورزش است. همین باعث اعتماد و ارتباط عمیق‌تر شد.
طلبه ورزشکار مشهدی و مربی فدراسیون جودو با لبخند ادامه داد: در کلاس‌های جودو برای بچه‌های یازده تا پانزده ساله، علاوه بر تمرین، درباره اخلاق، اعتقادات و احکام نیز صحبت می‌کردیم. وسط تمرین، پرسش‌ها و گفت‌وگوهای دینی شکل می‌گرفت. این ترکیب ورزش و تربیت دینی خیلی اثرگذار بود. بچه‌ها احساس می‌کردند این روحانی کنارشان از جنس خودشان است؛ هم مبارزه بلد است، هم حرف خدا را می‌زند.
وی به جنبه تربیتی ورزش اشاره کرد و گفت: در جودو انضباط بسیار مهم است. از لحظه ورود به تشک تا زمان خروج، باید نظم و احترام رعایت شود. وقتی وارد تشک می‌شوی احترام به استاد واجب است؛ وقت بیرون رفتن هم همین‌طور. در تمرین‌ها باید دقیق و منظم باشی، تکنیک‌ها را درست انجام بدهی و سر وقت بیایی. همین‌ها باعث می‌شود در زندگی شخصی هم نظم حکم‌فرما شود؛ یعنی نه فقط در درس، بلکه در نماز، مطالعه و عبادت هم احساس مسئولیت بیشتری می‌کنی.
بدن انسان امانت الهی است که باید با ورزش حفظ شود
سید مجید علیزاده، طلبه سطح چهار حوزه علمیه و کارشناس تربیت بدنی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان، در گفتگو با حبرنگار مهر با تأکید بر اینکه امر به ورزش از مصادیق امر به معروف است، اظهار کرد: حفظ سلامت جسم و ارتقای توان بدنی در اسلام واجب شمرده شده و غفلت از آن بی‌توجهی به امانت الهی محسوب می‌شود.
طلبه سطح چهار حوزه علمیه و کارشناس تربیت بدنی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان از ورزش به عنوان «ارزش» یاد کرد و تصریح نمود: همان‌گونه که مقام معظم رهبری فرموده‌اند امر به ورزش، امر به معروف است و اهتمام به آن بخشی از وظیفه دینی انسان است.
وی با بیان اینکه انسان دارای دو بُعد جسمی و روحی است و تشخص حقیقی به روح انسان تعلق دارد، افزود: هیچ‌یک از این دو بُعد بدون دیگری به کمال نمی‌رسد و خداوند متعال هر دو را برای حرکت به سوی هدف خلقت مقرر فرموده است، از این‌رو برنامه‌ریزی برای سلامت جسم، در کنار تزکیه روح ضروری است.
علیزاده تصریح کرد: اسلام برای جسم انسان نیز دستور و آموزه دارد و آیات قرآن، سیره معصومین و حتی عقل سلیم بر ضرورت حفظ صحت و رشد جسمی تأکید کرده‌اند. بدن انسان امانت الهی است و باید از آن محافظت شود. این فرمان، در روایات متعدد نیز آمده است و پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «بدن‌هایتان بر شما حقی دارند» و چه حقی بالاتر از حفظ تندرستی و نشاط.
وی با اشاره به اینکه طبیعت جسم انسان فیزیولوژیک و نیازمند تحرک است، گفت: بی‌تحرکی و تنبلی سمّی است که جسم را از رشد و سلامتی بازمی‌دارد. بنابراین در دنیای امروز که سبک زندگی‌ها کم‌تحرک شده، ورزش نه‌تنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت است و حتی می‌توان گفت بر اساس مبانی دینی، واجب شرعی محسوب می‌شود.
علیزاده ادامه داد: بزرگان دین از امام خمینی (ره) تا رهبر معظم انقلاب و شهید قاسم سلیمانی، همگی نسبت به ورزش و حفظ توان جسمی توجه ویژه داشتند و ورزش را جزو برنامه‌های روزانه خود قرار می‌دادند. آنان به این واقعیت رسیده بودند که توان جسمی، نشاط روحی و انگیزه برای حرکت به سوی تعالی را افزایش می‌دهد.
کارشناس تربیت بدنی حوزه علمیه خراسان با اشاره به تجربه‌های میدانی در حوزه‌های علمیه گفت: طلاب ورزشکار معمولاً در عرصه‌های تحصیلی، فرهنگی و تبلیغی موفق‌تر هستند. ورزش بر تمرکز، روحیه و کارآمدی علمی آنان تأثیر مثبت گذاشته و علاوه بر آن، ارتباط بین طلاب مربی‌ورزشی با جوانان در باشگاه‌ها تبدیل به بستری مناسب برای تبلیغ چهره‌به‌چهره مفاهیم دینی شده است.
وی تأکید کرد: ورزش ابزار قدرتمندی برای جذب نوجوانان و جوانان به معارف اسلامی است. در قالب فعالیت‌های سالم ورزشی می‌توان پیام‌های دین را بهتر منتقل کرد و ارتباط مؤثرتری با نسل جدید گرفت؛ این نکته‌ای است که در تجربه‌های میدانی حوزه علمیه خراسان کاملاً مشهود است.
انضباط بدنی منشأ انضباط عبادی و معنوی است
حجت‌الاسلام محب‌علی شادمهر، نماینده سبک کیوکوشین WKB و سبک دفاع شخصی ISDO و عضو شورای داوران سبک‌های آزاد کاراته در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به الگوی ورزشکار مؤمن اظهار کرد: برای ما الگوی اول و آخر امیرالمؤمنین علی (ع) است؛ چهره‌ای که مظهر جوانمردی، فتوت و مردانگی بود و اخلاق ورزشکار واقعی را معنا کرد. به گفته او، ورزش‌های رزمی مانند کاراته ظرفیت ویژه‌ای برای تربیت اخلاقی و انسان‌سازی دارند، هرچند برخی خانواده‌ها آن را خشن می‌پندارند، اما در عمل مشاهده کرده‌ام بچه‌هایی که وارد این عرصه می‌شوند آرام‌تر، منظم‌تر و مؤدب‌تر می‌گردند.
این طلبه ورزشکار، با تأکید بر اینکه «انضباط بدنی منشأ انضباط عبادی و معنوی است»، افزود: بارها در باشگاه‌ها دیده‌ام شاگردانی که نظم در تمرین را آموخته‌اند، به مرور نظم در نماز و حضور در جلسات مذهبی را نیز رعایت می‌کنند. من در باشگاه خود نماز جماعت برگزار می‌کنم و برایم شوق دیدن جوانانی است که با لباس ورزش در صف نماز می‌ایستند.
وی ورزش را یکی از زبان‌های گفت‌وگو با نسل جوان دانست: وقتی طلبه‌ای وارد محیط ورزشی می‌شود، ارتباط مؤثرتری با نوجوان دارد. وقتی می‌گویم فلان رفتار دینی درست است، چون از جنس خودشان شده‌ام، می‌پذیرند. اما اگر روحانی از ورزش و نشاط فاصله بگیرد، زبان تأثیرگذاری‌اش کمتر می‌شود.
شادمهر اظهار کرد: طلاب جوان باید ورزش را جدی بگیرند؛ نه صرفاً برای سلامت جسم، بلکه برای شکوفایی روحیه و ارتباط مؤثرتر با جوانان جامعه. ورزش، تفکر مثبت و آرامش ذهنی می‌آورد و حتی کودک درون انسان را زنده می‌کند.
نماینده سبک کیوکوشین WKB و سبک دفاع شخصی ISDO و عضو شورای داوران سبک‌های آزاد کاراته ارتقای شادی و نشاط اجتماعی را از پیامدهای مهم ورزش دانست و خاطرنشان کرد: فرمان حضرت آقا درباره توسعه ورزش همگانی دقیقاً ناظر بر همین است؛ ورزش، خمودی و رکود جامعه را از بین می‌برد و انرژی مثبت به کار، درس و محراب منتقل می‌کند.
وی ضمن تقدیر از تلاش رسانه‌ها افزود: از خبرنگاران می‌خواهم ورزش را فقط در قالب گزارشات تیمی نبینند، بلکه به معرفی ورزشکاران اخلاق‌مدار بپردازند؛ کسانی که در سکوت و بی تبلیغ، مربی ایمان و اخلاق در باشگاه‌ها هستند. باید مساجد نیز نقش خود را در این فرهنگ‌سازی ایفا کنند؛ چه مانعی دارد که ائمه جماعات در محلات، حرکت‌های ورزشی و نمادین برای جوانان برگزار کنند؟ جامعه‌ای که ورزش، ایمان و شادی در آن جمع شود، همان جامعه مطلوب دین و خواست رهبر معظم انقلاب است.
ورزش در اندیشه اسلامی؛ راهی برای توازن میان قدرت و معرفت
ورزش در اندیشه اسلامی، ابزاری برای تقویت اراده، صبر و شجاعت است؛ ارزش‌هایی که همان‌قدر در میدان مسابقه اهمیت دارند که در میدان اخلاق و معنویت. جامعه‌ای که میان آموزش دینی و ورزش تناسب برقرار کند، نه‌فقط بدنی نیرومندتر بلکه نسلی با روحیه‌ای شاداب‌تر و ایمان عمیق‌تر خواهد داشت. چنین نگرشی می‌تواند راهگشای آینده‌ای باشد که در آن طلاب، دانشجویان و جوانان مؤمن، تمام ابعاد وجود خویش را متوازن پرورش دهند.
انسان امروز برای رهایی از خستگی‌ها و اضطراب‌های زندگی مدرن، نیازمند بازگشت به همان تعادلی است که دین و عقل هر دو توصیه می‌کنند: بدن نیرومند برای روحی آرام و روحی آرام برای اندیشه‌ای سازنده. ورزشی که بر مبنای اخلاق، ایمان و معرفت شکل گیرد، نه‌تنها قدرت جسمی انسان را می‌افزاید، بلکه ایمان را نیز پویاتر می‌سازد؛ این همان مسیری است که اسلام به آن دعوت کرده و انسانِ متعالی را در پیوند میان قدرت و معرفت می‌جوید.
