به گزارش همشهری‌آنلاین، رسانه‌های اسرائیلی در هفته‌های گذشته، به‌گونه‌ای مشکوک و هدف‌دار، تمرکز خود را بر شخصیت سرتیپ توفیق عبدالله سلیمان ابونعیم، از فرماندهان برجسته جنبش حماس، معطوف کرده‌اند و او را گزینه احتمالی برای رهبری این جنبش در نوار غزه، پس از شهادت یحیی السنوار و همچنین پایان دوره خلیل الحیه، رئیس کنونی دفتر سیاسی حماس، معرفی می‌کنند.
ابونعیم از چهره‌های تاریخی جنبش حماس به شمار می‌رود و از نزدیکان شیخ احمد یاسین، همراه و هم‌سنگر شهید یحیی السنوار و از نزدیک‌ترین فرماندهان امنیتی به او بوده است.
به همین دلیل، پس از پایان جنگ و تحقق آتش‌بس، از دید بسیاری، یکی از گزینه‌های طبیعی برای رهبری حماس در غزه محسوب می‌شود؛ به‌ویژه با توجه به تجربه و مهارت‌های طولانی‌اش در حوزه امنیتی که در مرحله پس از آتش‌بس، اهمیتی ویژه برای مقاومت دارد.
زندگی و سوابق مبارزاتی
توفیق ابونعیم در سال ۱۹۶۲ در اردوگاه البریج در نوار غزه به دنیا آمد. خانواده او اصالتاً از شهر بئرالسبع هستند که پس از اشغال آن، به غزه کوچ کردند. در کودکی شاهد جنگ ۱۹۶۷ بود و بعدها در گفت‌وگویی با پزشکی فرانسوی، از خاطرات خود در آن دوران سخن گفت. در دانشگاه اسلامی غزه تحصیل کرد و مدرک کارشناسی شریعت اسلامی گرفت، سپس دکترای خود را نیز از همان دانشگاه دریافت کرد. در همین دوران برای نخستین‌بار با یحیی السنوار آشنا شد.
در سال ۱۹۸۳ به شاخه محلی اخوان‌المسلمین پیوست و از شاگردان شیخ احمد یاسین بود. سپس همراه با یحیی السنوار و روحی مشتهی، دستگاه امنیتی «مجد» را پایه‌گذاری کرد که مأموریت اصلی آن مقابله با جاسوسان و شبکه‌های اطلاعاتی وابسته به رژیم صهیونیستی بود.
در ۱۴ مه ۱۹۸۹، نیروهای اشغالگر او را بازداشت کردند و در سال ۱۹۹۸ به حبس ابد محکوم شد. او از برجسته‌ترین رهبران جنبش اسیران فلسطینی بود و سال‌ها نمایندگی زندانیان را در زندان‌های مختلف بر عهده داشت. در دوران اسارت زبان عبری آموخت و بنا بر ادعای رسانه‌های اسرائیلی، در یکی از زندان‌ها همراه با السنوار قصد فرار داشت که موفق نشد.
ابونعیم ۲۲ سال در اسارت بود و سرانجام در سال ۲۰۱۱ در چارچوب «توافق وفای آزادگان» (تبادل شالیط) آزاد شد؛ در همان کاروانی که یحیی السنوار نیز در آن حضور داشت. پس از آزادی، مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته عقیده اسلامی گرفت و مسئولیت‌های مختلفی در دولت حماس بر عهده گرفت؛ از جمله سرپرستی خانواده‌های شهدا و اسرا در مؤسسه «واعد» و رسیدگی به امور پناهندگان فلسطینی که از سوریه بازگشته بودند.
ابونعیم در دسامبر ۲۰۱۵، به‌عنوان مدیرکل نیروهای امنیت داخلی نوار غزه منصوب شد و جانشین سرتیپ صلاح‌الدین ابوشَرَخ گردید. او مسئول امنیت داخلی، پلیس و دستگاه اطلاعات بود و مأموریت‌هایی چون تقویت ساختار پلیس، مقابله با نفوذ جاسوسی و مهار جریان‌های وابسته به تفکر داعش را بر عهده داشت. در این دوره روابط نزدیکی با دستگاه اطلاعات مصر، به‌ویژه با احمد عبدالخالق، مسئول پرونده فلسطین، برقرار کرد.
به گزارش منابع فلسطینی، ابونعیم در شرایط بسیار دشوار، از جمله پس از ترور شهید مازن فقهاء، توانست دستگاه‌های امنیتی غزه را سامان دهد و شبکه عوامل نفوذی دشمن را شناسایی کند. او نقش مهمی در حفظ امنیت داخلی، مقابله با جریان‌های افراطی و تقویت همکاری امنیتی با مصر داشت. همچنین بر اجرای طرح آشتی ملی فلسطینی و تأمین امنیت مرزهای غزه نظارت کرد و چندین بار در رأس هیأت‌های حماس به قاهره سفر کرد. او تا سال ۲۰۲۱ در این سمت باقی ماند و سپس برای شرکت در انتخابات شورای قانون‌گذاری فلسطین استعفا داد، هرچند این انتخابات توسط محمود عباس لغو شد.
سوءقصد نافرجام
در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۷، هنگام خروج از مسجد الاحسان در منطقه النصیرات، خودروی او هدف انفجار قرار گرفت. این سوءقصد نافرجام بود و ابونعیم زخمی شد.
ارزیابی‌ها و مواضع
روزنامه «اسرائیل هیوم» او را سیاستمداری باتجربه، فرماندهی سخت‌گیر و شاگرد شیخ احمد یاسین معرفی کرده است که روابط نزدیکی با شهید یحیی السنوار داشت.
به‌نوشته این روزنامه، ابونعیم ماه‌ها پیش از عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به آن اشاره‌هایی کرده بود و اکنون پس از شهادت بیشتر رهبران سیاسی و نظامی حماس، در برابر نخستین آزمون بزرگ خود قرار دارد.
ابونعیم در یکی از مراسم‌های حمایت از اسیران فلسطینی در اردوگاه البریج، چند ماه پیش از عملیات طوفان الاقصی گفته بود: «مقاومت فلسطین، موضوع اسرا را در صدر اولویت‌های خود قرار داده است. آزادی آنان فقط مسئله زمان است».
بخشی از این وعده، پس از آزادی چهار هزار اسیر فلسطینی در سه مرحله تبادل با ۲۵۵ اسیر اسرائیلی، تحقق یافت.
از آغاز عملیات طوفان الاقصی تاکنون، ابونعیم مانند بسیاری از فرماندهان میدانی مقاومت، در هیچ گفت‌وگو یا بیانیه عمومی ظاهر نشده است.
