در سال‌های اخیر، با افزایش نگرانی‌ها درباره تغییرات اقلیمی و اهمیت حفاظت از محیط‌زیست، مفهوم اکوتوریسم یا بوم‌گردی (Ecotourism) به یکی از پویاترین شاخه‌های صنعت گردشگری جهان تبدیل شده است. مسافران بیش از هر زمان دیگری به دنبال مقاصدی هستند که بتوانند در آن از طبیعت لذت ببرند و در عین حال، اثری مخرب بر محیط زیست باقی نگذارند.
به گزارش تجارت نیوز، در این میان عربستان سعودی با بهره‌گیری از چشم‌انداز جاه‌طلبانه‌ی خود یعنی چشم‌انداز ۲۰۳۰ (Vision 2030)، گام‌های بزرگی در مسیر توسعه گردشگری پایدار و اکوتوریسم برداشته است. این کشور اکنون در حال تبدیل شدن به یکی از مقاصد اصلی گردشگری طبیعت در خاورمیانه است و با سرعتی چشمگیر، توجه سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی را به خود جلب می‌کند.
بر اساس گزارش مؤسسه Global Growth Insights، ارزش بازار جهانی اکوتوریسم در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۲۹.۸۵ میلیارد دلار برآورد شده است. این رقم پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۷۵۳.۴۳ میلیارد دلار و تا سال ۲۰۲۶ به بیش از ۹۰۱.۲۵ میلیارد دلار برسد.
این رشد عظیم نه تنها نتیجه افزایش آگاهی مردم از اثرات زیست‌محیطی سفرهایشان است، بلکه نشان‌دهنده‌ی تغییر رویکرد جهانی به سمت توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی است.
در همین راستا، کشورهای خاورمیانه نیز به‌ویژه در بخش اکوتوریسم لوکس و گردشگری مبتنی بر بیابان و حیات‌وحش در حال ظهور به عنوان مقاصد برتر جهانی هستند. در میان این کشورها، عربستان سعودی جایگاه ویژه‌ای یافته است.
عربستان سعودی با مناظر متنوع خود، از کوه‌های سرسبز عسیر و جازان در جنوب گرفته تا جزایر تماشایی دریای سرخ در غرب، بستر گسترده‌ای برای بوم‌گردی فراهم کرده است.
این کشور در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ سرمایه‌گذاری عظیمی در پروژه‌های گردشگری پایدار و حفاظت از محیط زیست انجام می‌دهد. هدف اصلی این پروژه‌ها، تبدیل عربستان به قطب گردشگری طبیعت‌محور منطقه و دستیابی به درآمد گردشگری ۱۳۳ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۳۰ است.
در جنوب غربی کشور، اقامتگاه‌های غاری کوه شدا الاسفل در منطقه الباحه به‌عنوان یکی از مقاصد محبوب گردشگری طبیعی شناخته می‌شوند. همچنین شبه‌جزیره العلا با واحه‌های باستانی و آثار تاریخی‌اش، و واحه الاحساء که بزرگ‌ترین واحه جهان است. از جاذبه‌های اصلی اکوتوریسم عربستان به شمار می‌روند.
به گفته‌ی هدی البغامی، مدیرکل سرمایه‌گذاری مرکز ملی توسعه پوشش گیاهی و مبارزه با بیابان‌زایی عربستان سعودی، بخش اکوتوریسم در این کشور با نرخ رشد سالانه ۳ تا ۵ درصد در حال توسعه است.
او در گفت‌وگو با عرب‌نیوز در حاشیه بیست‌وهفتمین جلسه کمیسیون جنگلداری و مراتع خاور نزدیک، تأکید کرد که فرصت‌های سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در چارچوب طرح‌های مرکز برای افزایش پایداری زیست‌محیطی و گسترش گردشگری طبیعی وجود دارد.
البغامی با اشاره به نمونه‌های جهانی گفت: «هزینه‌های مستقیم اکوتوریسم در کانادا بیش از ۷.۵ میلیارد دلار است. همچنین گردشگری طبیعت در اروپا سالانه حدود ۴۰ میلیارد دلار هزینه دارد.»
وی در ادامه بیان کرد: در عربستان نیز، بازار کمپینگ و کاروان‌گردی در پارک‌های ملی یکی از بخش‌های اقتصادی حیاتی است که ارزش آن به حدود ۴۸ میلیارد دلار در سال می‌رسد.
این مقام سعودی توضیح داد که مرکز ملی توسعه پوشش گیاهی در زمینه‌های متعددی فعالیت می‌کند؛ از جمله:
به گفته‌ی او، این اقدامات زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است و فرصت‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت (سه‌ماهه) و بلندمدت (تا ۲۵ سال) را در اختیار آنان قرار می‌دهد.
عربستان سعودی در حال اجرای مجموعه‌ای از پروژه‌های ملی با محوریت گردشگری پایدار است. این پروژه‌ها شامل احیای مناطق حفاظت‌شده، ایجاد مسیرهای بوم‌گردی، توسعه اقامتگاه‌های سبز و ترویج گردشگری مبتنی بر جامعه محلی هستند.
این کشور با تأکید بر اصول توسعه پایدار، قصد دارد اکوتوریسم را به ابزاری برای رشد اقتصادی و تقویت جوامع محلی تبدیل کند. به گفته‌ی البغامی، «جنگل‌ها و مراتع ستون فقرات بهبود معیشت جامعه محلی و افزایش تولید ناخالص داخلی کشور محسوب می‌شوند.»
بر اساس تعریف اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، اکوتوریسم به معنی «سفر مسئولانه و آگاهانه به مناطق طبیعی نسبتاً بکر، برای لذت بردن و قدردانی از طبیعت و فرهنگ محلی» است.
چنین سفرهایی نه‌تنها به کاهش اثرات منفی انسان بر محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه با افزایش آگاهی گردشگران، موجب تقویت فرهنگ حفاظت از طبیعت در میان جوامع می‌شود.
در واقع، اکوتوریسم می‌تواند نوعی سرمایه‌گذاری دو سر برد باشد: از یک‌سو درآمدزایی برای کشورها و از سوی دیگر، حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی برای نسل‌های آینده.
اکوتوریسم در عربستان سعودی دیگر یک مفهوم نوپا نیست؛ بلکه به یکی از اولویت‌های استراتژیک اقتصادی و زیست‌محیطی این کشور تبدیل شده است.
با رشد سریع بازار جهانی بوم‌گردی، سرمایه‌گذاری‌های کلان در پروژه‌های پایدار، و توجه ویژه دولت به تنوع زیستی و منابع طبیعی، پادشاهی عربستان در حال تثبیت جایگاه خود به عنوان یکی از مقاصد پیشرو گردشگری طبیعت در خاورمیانه و جهان است.
این مسیر نه‌تنها برای سرمایه‌گذاران و گردشگران، بلکه برای محیط‌زیست جهانی نیز نویدبخش است. گامی واقعی به سوی آینده‌ای سبز، پایدار و هماهنگ با طبیعت.
