به گزارش خبرنگار مهر، دویست و هفتاد و نهمین نشست از سلسله کرسی‌های آزاداندیشی با محوریت «گفتمان مقاومت» و چهاردهمین جلسه تفسیر سوره مبارکه فتح، با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر، صبح جمعه در سالن اجتماعات دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا با تبیین جایگاه غنیمت در صدر اسلام گفت: در آن دوران، بخش مهمی از تأمین معیشت مسلمانان از طریق غنایم جنگی انجام می‌گرفت و این غنایم شامل اموال، زمین‌ها و منابعی بود که در جنگ مشروع تحت فرمان پیامبر (ص) یا امام عادل به دست می‌آمد و طبق حکم قرآن، خمس آن به حکومت اسلامی اختصاص داشت.
وی با اشاره به دیدگاه فقها در عصر حاضر تصریح کرد: چون امروز هزینه‌های نظامی از بیت‌المال تأمین می‌شود و رزمندگان از دولت حقوق دریافت می‌کنند، غنایم جنگی به حکومت اسلامی تعلق دارد و تصرف شخصی در آن مشروع نیست.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر به تفاوت میان «غنیمت» و «فِی» پرداخت و افزود: غنیمت از طریق جنگ حاصل می‌شود، اما فِیء اموالی است که بدون جنگ و در شرایط صلح به مسلمانان می‌رسد، همانند سرزمین فدک که یهودیان خیبر آن را به پیامبر اسلام (ص) اهدا کردند.
وی یادآور شد: امیرالمؤمنین علی (ع) در جنگ جمل نیز اجازه تصرف در اموال مسلمانان را ندادند و فقهای امروز نیز همین مبنا را تأیید می‌کنند که غنیمت از اموال مردم مسلمان جایز نیست.
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به ابعاد اقتصادی و فرهنگی غنیمت در صدر اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: غنایم، علاوه بر تقویت بنیه مالی رزمندگان و بیت‌المال، موجب اقتدار نظامی و افزایش مشروعیت سیاسی حکومت اسلامی می‌شد و به تداوم حمایت و مشارکت مردم در نظام کمک می‌کرد.
وی از جنبه فرهنگی غنیمت نیز یاد کرد و گفت: پس از فتوحات اسلامی، مسلمانان منابع علمی، کتابخانه‌ها و آثار تمدنی سرزمین‌های فتح‌شده را به‌عنوان «غنیمت فرهنگی» به دارالحکمه بغداد منتقل کردند که این انتقال دانش، زمینه‌ساز شکوفایی تمدن اسلامی و حتی الهام‌بخش رنسانس در غرب شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا با اشاره به نگاه قرآن به اقتصاد اسلامی گفت: قرآن کریم غنیمت را تنها به معنای مادی تفسیر نمی‌کند، بلکه ایمان، آرامش، رضایت الهی و پیروزی معنوی را نیز نوعی غنیمت معرفی می‌کند. به همین دلیل، اقتصاد اسلامی باید در خدمت عدالت، ایمان و ارزش‌های الهی باشد، نه صرفاً در پی منافع دنیوی.
وی با تطبیق مفاهیم سوره فتح بر شرایط امروز جامعه اسلامی تأکید کرد: دولت اسلامی باید همانند الگوی صدر اسلام، در برابر بحران‌های اقتصادی به‌صورت مستقیم وارد عمل شود و نباید تنها به شعارهای نظری و سیاست‌های مبهم اقتصادی اکتفا کند.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با هشدار نسبت به پیامدهای بی‌توجهی به معیشت مردم گفت: استمرار حضور و وفاداری اجتماعی ملت در گرو موفقیت دولت در ساماندهی امور اقتصادی است و اگر نیروهای متدین جامعه و خانواده‌های آنان با فشارهای معیشتی و آسیب‌های فرهنگی مواجه شوند، انگیزه مشارکت اجتماعی و انقلابی آنان تضعیف خواهد شد.
وی با انتقاد از نبود برنامه‌های جامع فرهنگی و اقتصادی در کشور، تصریح کرد: گسترش آسیب‌های فرهنگی و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی، زنگ خطری جدی برای نظام است و بخش قابل‌توجهی از این آسیب‌ها ریشه در نابسامانی‌های اقتصادی دارد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران در پایان خاطرنشان کرد: دولت باید با بهره‌گیری از ظرفیت مردم مؤمن، برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت جهادی، برای اصلاح ساختارهای فرهنگی و اقتصادی اقدام عاجل انجام دهد تا از تضعیف ارزش‌های اسلامی و فرسایش سرمایه اجتماعی نظام جلوگیری شود.
