به گزارش همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران، چه کسی باور می‌کند روزانه بیش از ۳۰۰ تانکر فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و بیمارستانی را روانه کشف‌رود می‌کنند و کمی آن‌سوتر موتور تلمبه‌هایی این فاضلاب‌ها را به مزارع سبزی، انواع صیفی، گندم و جو می‌کشانند؟
مهر سال گذشته رزم‌حسینی، وزیر صمت که در آن زمان سکانداری استانداری خراسان رضوی را بر عهده داشت دستگاه‌های مختلف را دور هم جمع کرد و بر اساس تصمیماتی فرماندهی واحد کشف‌رود را به شهرداری مشهد سپرد. کمی بعد عملیات اجرایی در ۸۰ کیلومتر از حاشیه کشف‌رود با انعقاد "توافق‌نامه سامان‌دهی کشف‌رود" از سوی شش دستگاه اجرایی در نیمه آبان سال گذشته آغاز شد.
فاضلاب باید جمع می‌شد
همواره در این قضیه و برگزاری جلسات کارگروه کشف‌روداصل بر این بود که فاضلاب‌ها هر چه سریع‌تر از کشف‌رود جمع‌آوری شود که در این خصوص احداث تصفیه خانه‌ها در اولویت قرار گرفت، چراکه معضل اصلی ایجاد چنین فاجعه زیست‌محیطی نبود تصفیه خانه است. هر چند در این مدت اقدامات خوبی از جمله درختکاری در ۱۶۰ هکتار از اراضی اطراف حاشیه کشف‌رود انجام شده اما در خصوص احداث تصفیه خانه‌ها هر چند اقداماتی شده، اما هنوز به سرانجام نرسیده و احداث این تصفیه خانه‌ها از جمله تصفیه خانه سپتاژ در بازه‌های زمانی طولانی مدت پیش‌بینی شده است. این در حالی است که برای جلوگیری از ورود فاضلاب باید ضرب‌الاجلی تعیین و بودجه لازم برای آن درنظر گرفته می‌شد، هرچند که مدیریت شهری مدعی است نمی‌تواند تنهایی کار را پیش ببرد.
پیشرفت ۳۵ درصدی اولین تصفیه‌خانه سپتاژ ایران در مشهد
حالا بیش از یک سال از انعقاد آن تفاهم‌نامه با فرماندهی واحد شهرداری مشهد می‌گذرد، اما گزارش میدانی ما از فاضلاب‌های صنعتی در چرمشهر نشان داد که این فاضلاب‌ها با سرعت خیلی بالا و وحشتناک روانه کشف‌رود می‌شوند، موتور تلمبه‌ها نیز بی‌وقفه فاضلاب را با لوله‌های چند اینچی روانه زمین‌های کشاورزی می‌کنند به نحوی که بوی تعفن و لجن سراسر منطقه را فرا گرفته است و انگار گوش کسی بدهکار نیست که چنین فاجعه بزرگی در مشهد رقم می‌خورد.
تخلیه روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ تانکر فاضلاب!
یکی از رانندگان تانکر فاضلاب گفت: من هر روز سه بار تانکر فاضلاب خانگی را با ظرفیت حدود چهار هزار و ۵۰۰ لیتر در محل کشف رود تخلیه می‌کنم، در کل فکر می‌کنم روزانه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ تانکر فاضلاب در همین محل تخلیه شوند، اگر تصفیه خانه‌ها درست می‌شد شاهد این وضعیت نبودیم.
به گفته نگهبان شهرک صنعتی چرمشهر این تصفیه‌خانه از خرداد امسال به دلایل نامشخصی تعطیل شده است. یکی از نمایندگان سمن‌های محیط‌زیستی در این‌باره گفت: این تصفیه‌خانه قرار بود در سال ۹۹ تکمیل شود، اما هیچ اقدامی در خصوص فاز دوم آن انجام نشده است، به رغم تمدید مهلت دادستانی برای تکمیل تصفیه خانه چرمشهر تا انتهای سال ۹۸ در اسفند ماه فقط فاز یک آن افتتاح و تکمیل آن به سال ۹۹ موکول شد اما هیچ اقدامی انجام نشده است.
شهرداری فراتر از یک مدیریت واحد درخصوص کشف‌رود عمل می‌کند
مهدی یعقوبی، معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در پاسخ به این سوال که طی یک سالی که فرماندهی کشف‌رود به شهرداری سپرده شده اقداماتی انجام نشده، چرا همچنان مشکلات جدی همچون ورود فاضلاب از طریق تانکرها وجود دارد، گفت: اگر شهرداری مسئولیت فرماندهی را پذیرفته این بدین معنا نیست که وظایف دیگر دستگاه‌ها را پذیرفته باشد، در واقع شهرداری با این مسئولیت وظایف دستگاه‌ها را مطالبه می‌کند تا کارها به صورت منسجم شکل بگیرد و بتواند به یک هدف واحد برسد. پیگیر اعتبارات دولتی هستیم که هر چه سریع‌تر به دستگاه‌ها در خصوص کشف‌رود اختصاص یابد.
یعقوبی به احداث تصفیه‌خانه سپتاژ اشاره کرد و ادامه داد: خروجی این تصفیه خانه ۳۰ لیتر بر ثانیه است و فاز اول آن در خرداد ۱۴۰۰ که شیمیایی است به بهره‌برداری خواهد رسید، فاز دوم نیز که بیولوژیکی است سه تا چهار ماه بعد به بهره‌برداری خواهد رسید، اگر فاز اول این تصفیه خانه به بهره‌برداری برسد دیگر شاهد ورود فاضلاب به کشف‌رود نخواهیم بود. احداث این تصفیه‌خانه سریع‌تر از بازه زمانی در نظر گرفته شده در حال اجرا است.
اما سال گذشته محمدرضا کلایی، شهردار مشهد به عنوان فرمانده عملیات نجات کشف‌رود در حاشیه مراسمی گفته بود، در مسیر سامان‌دهی کشف‌رود متکی به بودجه‌های دولتی نیستیم و الگویی جدید برای تامین مالی آن طراحی کرده‌ایم. این که الگوی جدیدی که شهردار برای تامین منابع سامان‌دهی کشف‌رود از آن یاد کرده بود، دقیقا چه بوده و اکنون به کجا رسیده و چه میزان منابع ریالی از آن طریق تامین شده است، سوالی بود که با دبیر کارگروه کشف‌رود مطرح شد.
عبدالله سلطان احمدی، دبیر کارگروه کشف‌رود گفت: هم‌اکنون شهرداری مشهد بیش از ۷۴ میلیارد تومان برای ساخت تصفیه‌خانه سپتاژ قرارداد امضا کرده، ۱۴۵ میلیارد نیز برای سامان دهی و مهندسی رودخانه در نظر گرفته است. از زمانی که شهرداری فرماندهی کشف‌رود را تحویل گرفته دغدغه اش ساخت تصفیه خانه سپتاژ بوده است، تاکنون ما برای سامان‌دهی کشف‌رود از منابع مالی شهرداری استفاده کردیم، دولت فقط سال گذشته ۱۵ میلیارد تومان از اعتبارات دولتی برای تصفیه خانه سپتاژ اختصاص داده است. امسال ۱۵۳ میلیارد تومان برای سامان کشف‌رود رود و ساخت تصفیه‌خانه سپتاژ اعتبار اختصاص یافت، همچنین ۱۶۰ میلیارد نیز برای ساخت تصفیه خانه طبرسی در نظر گرفته شده است، برای سال ۱۴۰۰ نیز ۸۵۰ میلیارد اعتبار پیش‌بینی شده، ممکن است بخشی از این میزان اعتبار را خود شهرداری تامین کند و بخشی دیگر از طریق سرمایه‌گذار تامین شود، در دو حالت منابع از طریق شهرداری تامین می‌شود چراکه سرمایه‌گذار بعدا این منابع را از شهرداری خواهد گرفت. فاضلابی که در کشف‌رود رها می‌شود برای مردم مشکل ایجاد کرده است، سرمنشأ مشکل اصلی کشف‌رود همین فاضلاب است و باید حل شود.
هزار هکتار زمین رایگان در اختیار شهرداری گذاشته شد
اما علایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در پاسخ به اظهارات مدیر سامان‌دهی پروژه کشف‌رود مبنی بر اینکه وظیفه شهرداری ساخت تصفیه‌خانه نیست، گفت: ساخت تصفیه خانه وظیفه شهرداری نیست اما شهردار در جلسات استانداری سه بار تعهد داده است که تصفیه خانه را احداث کند، رایگان هم نمی‌سازد، ما حداقل هزار هکتار زمین رایگان در اختیار آنها گذاشتیم که فضای سبز احداث کنند. شهرداری و آب منطقه‌ای در خصوص کشف‌رود تعهداتی دارند، تعهد ما این بود که هزار هکتار در اختیار شهرداری قرار دهیم که این کار را انجام دادیم، در خصوص اینکه ما مجوز ندادیم که شهرداری تصفیه‌خانه طبرسی را احداث کند دلیل ما این است که ما نمی‌خواهیم شهر را به گونه‌ای مدیریت کنیم که فردا چهار هزار هکتار فضای سبز احداث شود، اما آب شرب وجود نداشته باشد.
اگر معضل چرمشهر حل نشود در نقطه صفر ماجرای کشف‌رود هستیم
فرزاد بهشتی توندری، جانشین معاون دادستان خراسان رضوی در امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و حفظ حقوق عامه در پاسخ به این سوال که با توجه به تفاهم‌نامه چندجانبه درباره کشف‌رود، چه دستگاه‌هایی به وظایف خود در این باره عمل کرده و چه بخش‌هایی عمل نکرده‌اند، گفت: تاکنون هیچ فرد یا نهادی به عنوان متخلف از اجرای تفاهم‌نامه به دادستانی اعلام نشده است، اما بنا به رصد حوزه دادستانی و در راستای نظارت عالیه، مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد ساخت تصفیه‌خانه سپتاژ شروع شده است و پرقدرت هم این کار انجام می‌شود و حتما در اواخر بهار سال آینده با بهره‌برداری مشکلات سپتاژ به صورت صددرصدی حل خواهد شد. فاز اول تصفیه‌خانه چرمشهر به بهره‌برداری رسید، متاسفانه برای فاز دوم آن هیچ اقدامی انجام نشد.
بهشتی توندری با بیان اینکه دادستانی در خصوص چرمشهر مطالبات جدی دارد، بیان کرد: در خصوص ارتقای تصفیه‌خانه شهر صنعتی توس نیز که متاسفانه برخی از واحدهای صنعتی فاضلاب خود را وارد تصفیه خانه پرکند آباد می‌کنند، به همین دلیل پرکندآباد را یک تصفیه‌خانه آلوده نشان می‌دهد باید شرکت شهرک‌های صنعتی استان فعالانه عمل کند که تاکنون حرکت عملی مشاهده نشده است.
جانشین معاون دادستان خراسان رضوی در امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و حفظ حقوق عامه تاکید کرد: این در حالی است که ذی نفعان وابسته غیرمستقیم به شرکت‌های مزبور هم‌اکنون با فروش فاضلاب به کشاورزان سودهای نجومی دارند و این موضوع کشف‌رود را از احیای واقعی دور می‌کند بنابراین مطالبه جدی از شرکت آب و فاضلاب مشهد و شرکت آب منطقه‌ای استان عمل به تعهداتشان وفق تفاهم‌نامه است.
