جنگل مامنی برای حیات‌وحش و ممری برای رزق انسان

ایرناچهارشنبه 13 اسفند 1399 - 09:30
تهران - ایرنا - سوم مارس (۱۳ اسفند) روز جهانی حیات‌وحش نامگذاری شده و در این روز هر سال به فراخور شرایط شعاری انتخاب می‌شود که شعار امسال «جنگل‌ها و معیشت؛ پایداری مردم و سیاره زمین» تعیین شده که نشاندهنده اهمیت اکوسیستم ارزشمند جنگل در معاش انسان و حیات گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری است.
جنگل مامنی برای حیات‌وحش و ممری برای رزق انسان

شاید روزی نباشد که خبری در خصوص تلف شدن یک گونه جانوری بر اثر شلیک گلوله، تصادف، گرفتار شدن در تله و آزار و اذیت نشنویم، اگر گشتی کوتاه در فضای مجازی بزنید با صدها از این گونه اخبار و فیلم مواجه می شوید که جای تاسف دارد، این در حالی است که انسان همواره در طول تاریخ از طبیعت و هر آنچه در آن بوده یکجانبه به نفع خود بهره برده و این رویه، گونه‌های حیات‌وحش را با خطر انقراض مواجه کرده است.

در حالیکه حیوانات و گیاهان نیز مانند انسان ها حق حیات دارند اما به نظر می رسد این حق از سوی انسان ها به فراموشی سپرده شده که گواه آن در خطر تهدید انقراض قرار گرفتن حدود ۶ هزار تا از آنها در دنیا است، بر اساس آمار سال ۲۰۱۵ بیش از ۶۱ هزار گونه جانوری در دنیا زندگی می کند که حدود ۶ هزار تا از آنها در معرض تهدید قرار دارند، این آمار بر اساس فهرست سرخ IUCN ( فهرست سرخ گونه های در خطر تهدید سازمان حفاظت جهانی) تهیه شده، در واقع اکنون ۹.۷ درصد مهره داران جهان در معرض تهدید قرار دارند.

در ایران نیز حدود هزار و ۱۷۰ گونه مهره دار وجود دارد که بر اساس فهرست سرخ IUCN حدود ۷۸ گونه از آنها در معرض تهدید قرار دارند البته این معرض تهدید با درجات مختلف است ممکن است برخی از آنها به شدت در معرض انقراض باشند و برخی با درجه کمتر باشند، بنا به اعلام کارشناسان امر در مجموع حدود ۷ درصد از گونه های جانوری مهره دار کشور در معرض تهدید قرار دارند.

کارشناسان معتقدند تخریب و جزیره ای شدن زیستگاه ها، شکار غیر قانونی و بی رویه، گونه های مهاجم، زنده گیری و تجارت غیر قانونی گونه ها و جاده سازی های بدون ملاحظه برخی از مهمترین و بزرگترین چالش ها در این راستا است که به نظر می رسد حدود ۷۰ درصد مشکلات نیز حول همین چالش ها باشد.

چندی پیش کارشناسان اعلام کردند که زمین در حال وارد شدن به دوره ای است که دانشمندان تحت عنوان ششمین بحران انقراض بزرگ از آن یاد می کنند بنابراین هیچ گونه ای چه گیاهی چه جانوری از عواقب آن در امان نیست، گذشته از اینکه انقراض گونه های جانوری با شتاب پیش می رود، تیمی از دانشمندان باغ گیاهشناسی سلطنتی لندن و دانشگاه استکهلم تحقیقی در زمینه گیاهان انجام دادند که نتایج آن ناامید کننده است.

براساس این پژوهش، ۵۷۱ گونه گیاهی طی ۲۵۰ سال گذشته به طور کامل از بین رفته اند که این رقم بیش از دو برابر تعداد پرندگان، پستانداران و دوزیستانی است که در همین بازه منقرض شده اند، علاوه بر این، محققان می گویند گیاهان با نرخی ۵۰۰ برابر بیشتر از نرخ نابودی شان پیش از مداخله انسان، به سمت انقراض پیش می روند. در واقع حدود یک سوم از ۹۰ هزار گونه گیاهی تحلیل شده توسط این تیم به نوعی در خطر انقراض قرار دارند.

ادامه این گونه فعالیت ها، بشر را بر آن داشت که فکری به حال تنوع زیستی خود کند که بر این اساس در شانزدهمین نشست متعاهدین کنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های در معرض خطر انقراض (سایتیس) در سال ۲۰۱۳ پیشنهادی به سازمان ملل متحد داده شد، این سازمان طی شصت و هشتمین نشست عمومی خود در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳، روز سوم مارس (۱۳ اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون سایتیس در سال ۱۹۷۳ را به عنوان روز جهانی حیات وحش نامگذاری کرد و در اعلامیه صادره از سوی این کنوانسیون از کشورها خواسته شده تا براساس اهمیت گونه های مختلف گیاهی و جانوری، اقداماتی را برای افزایش آگاهی عمومی و معرفی این روز انجام دهند.

بعد از این نامگذاری هر سال با توجه به شرایط تنوع زیستی در دنیا شعاری برای آن انتخاب می شد که شعار امسال جنگل ها و معیشت؛ پایداری مردم و سیاره زمین تعیین شده است که با توجه به این شعار می توان به نقش مهم مراتع جنگلی در حفظ تنوع زیستی و معیشت مردم پی برد.

رییس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: مطابق تعریفی که سازمان ملل برای جنگل ها ارائه کرده این است که بیش از ۳۳ نوع خدمت غیر قابل معامله ارائه می کنند، منظور از خدمات غیر قابل معامله خدماتی است که به راحتی نمی شود در نظام اقتصادی حاکم بر جهان برای آن ارزش ریالی قائل شد.

محمد درویش افزود: یکی از مهمترین خدماتی که جنگل ها به اکوسیستم ها ارائه می کنند تولید اکسیژن است، خدمت بعدی ترسیب کربن، تعدیل اقلیمی و افزایش ظرفیت گرمایی زمین است که سبب می شود تا تفاوت دمای شب و روز کاهش یابد که به این ترتیب نیاز اقلام زراعی به آب کاهش می یابد.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع ادامه داد: جنگل ها مهمترین ذخیره آب در کوهستان ها و رویشگاه هایی هستند که در آنجا مستقر شدند، سبب می شوند تا چیزی که به آن می گوییم فرسایش پاشمانی، (‌ برخورد مستقیم ذرات باران به سطح خاک ) که موجب فرسایش خاک می شود را مهار کند و نرخ فرسایش خاک را کاهش دهد، جنگل مهمترین عامل برای آشیانه سازی و تنوع زیستی است که از مهمترین منابع تامین غذا برای حیات وحش و تداوم کیفیت تنوع زیستی محسوب می شوند در عین حال میوه های درختان جنگلی و چوب درختان جنگلی همیشه در اقتصادی که انسان ها به آن نیازمندند مفید بوده است.

وی اظهار داشت: مجموعه این عوامل سبب شده تا اکوسیستم های جنگلی در نظام های ارزش گذاری مبتنی بر اقتصاد سبز همیشه در بالاترین سطح جدول قرار گیرند و مطابق برآوردی که برنامه عمران سازمان ملل (undp) انجام داده ارزش هر یک هکتار جنگل دهها برابر یک هکتار زمین کشاورزی است، در کشورهایی مانند کشور ما که در مناطق خشک قرار گرفتند و فقط بخش کوچکی از سرزمینشان از رویشگاه های جنگلی برخوردار است، به مراتب ارزش جنگل بیشتر می شود به خاطر اینکه شرایط استقرار این جنگل ها امروزه بسیار بسیار با دشواری های بیشتری توام خواهد بود. 

درویش گفت: ما باید بیشتر از متوسط توجهی که جهان به حفظ جنگل ها دارد به حفظ جنگل های خود توجه نشان دهیم به خصوص که سرانه هکتار جنگلی که به ایرانیان تعلق می گیرد کمتر از ۱۷ صدم هکتار است در حالی که متوسط تعلق سرانه جنگل در بین ساکنان کره زمین ۸ دهم هکتار است یعنی ایرانیان کمتر از یک چهارم مردم ساکن در کره زمین از جنگل سهم دارند پس ما باید دستکم چهار برابر بیشتر از متوسط توجه جهانی به حفظ رویشگاه های جنگلی خود در هیرکانی، ارسباران، زاگرس، توران و سواحل خلیج فارس و دریای عمان بیندیشیم.

رییس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو تاکید کرد: این شرایط را می توان به حیات وحش هم تعمیم داد چون مهمترین جایگاه و استقرار حیات وحش رویشگاه های جنگلی است، ما بیشترین تراکم حیات وحش را در رویشگاه های جنگلی داریم چون آنجا امنیت و غذا بیشتر است.

وی ادامه داد: در دهه ۱۳۳۰ مجموع رویشگاه های جنگلی ما در هیرکانی ۳.۵ میلیون هکتار اعلام شده بود و آن زمان در مجموع ۱۸ میلیون هکتار جنگل داشتیم، اما امروز جنگل های هیرکانی به ۱.۶ دهم میلیون هکتار کاهش یافته یعنی بیش از نیمی از این جنگل ها را از دست دادیم و در مجموع اکنون فقط ۱۲ میلیون هکتار جنگل داریم، یعنی ۶ میلیون هکتار جنگل را در طول ۶ دهه اخیر از دست دادیم. 

درویش افزود: گزارشی که انجمن علمی جنگلبانی کشور منتشر کرده می گوید نیمی از جنگل های هیرکانی موجود هم جنگل های مخروبه اند و به شدت در آستانه فروپاشی قرار دارند، در زاگرس هم ۳۰ درصد جنگل ها در معرض خشکی کامل قرار گرفتند و ۱۵ میلیون بلوط را در مدت دو دهه اخیر از دست دادیم.

منبع خبر "ایرنا" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.