امروز عمده این شرکت‌ها از ایران مهاجرت کرده‌‌‌‌‌‌اند، هرچند حضور پرتعداد آنها پس از امضای برجام در ایران نشان‌دهنده علاقه هر دو طرف به همکاری‌‌‌‌‌‌های گسترده بود که دیری نپایید، با این‌وجود برخی کشورهای اروپایی که به شکل سنتی با ایران روابط اقتصادی داشته‌‌‌‌‌‌اند، همچنان سطحی اندک از روابط خود را حفظ کرده‌‌‌‌‌‌اند؛ شاید به امید روزهایی بهتر که تجارت، به‌عنوان یکی از قدیمی‌‌‌‌‌‌ترین فعالیت‌های تمدن بشری و پل دوستی ملت‌ها با یکدیگر، در ایران رونقی دوباره بگیرد. البته روایت آمارها از تجارت بهار امسال خبرهای خوبی را مخابره نمی‌کند. ایتالیا نه‌تنها در بین ۲۰ کشور مقصد صادراتی سه‌ماهه ابتدایی امسال نیست، بلکه واردات از این کشور هم با کاهش قابل‌توجه وزنی روبه‌رو بوده و ارزش کالاهای واردشده از این کشور هم افت داشته است. ایتالیا در بهار ۱۴۰۱ چهاردهمین مبدا وارداتی ایران بوده که ۱۵هزار تن کالا به ارزش ۱۲۴میلیون دلار به ایران ارسال کرده؛ این میزان واردات از نظر وزنی ۹۰درصد نسبت به بهار ۱۴۰۰ کاهش داشته و از لحاظ ارزشی ۳۴درصد افت را تجربه کرده است. البته در سال۱۴۰۰ این کشور اروپایی یازدهمین مبدا واردات ایران بود و ۳۱۹هزار تن کالا به ارزش ۷۱۶میلیون دلار از سوی این کشور به ایران صادرشده بود که از نظر ارزشی ۴درصد نسبت به سال۹۹ افزایش داشت اما وزن کالاهای واردشده از ایتالیا افت ۱۸درصدی را ثبت کرد. به‌نظر می‌رسد افت و خیز تجارت با اتحادیه اروپا تا زمان اعلام نتیجه نهایی احیای برجام ادامه داشته باشد. گفت‌وگوی زیر با داریوش گرجی، وکیل دادگستری در ایتالیا، کارشناس حقوق تجارت بین‌الملل و نگارنده کتاب «تجارت در ایتالیا» در همین زمینه است.
روابط اقتصادی و تجاری میان ایتالیا و ایران از پیشینه و سابقهای طولانی که به دوران باستان بازمی‌گردد، برخوردار است. ایتالیا و ایران خاستگاه دو تمدن مهم روم و ایران باستان بوده‌اند. درمیان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایتالیا یکی از اصلی‌ترین شرکای تجاری ایران است: در سال۲۰۱۷ ایتالیا اولین کشور اروپایی از نظر حجم مبادلات با ایران بود و در سال‌های اخیر نیز بر سر جایگاه دوم بعد از آلمان با فرانسه رقابت می‌کند.
عمده واردات ایتالیا از ایران محصولات کشاورزی، فلزات، مواد شیمیایی و معدنی هستند. اقتصاد ایران نیز در درجه اول به‌دنبال ماشینآلات صنعتی ایتالیا و پس از آن محصولات شیمیایی، دارویی و پزشکی این کشور است. ایتالیا چهارمین اقتصاد ثروتمند اتحادیه اروپا و هفتمین کشور صنعتی جهان است: با توجه به نزدیکی روابط با ایران، ایتالیا همواره مقصد موردعلاقه تجار و کارآفرینان ایرانی برای تجارت و آغاز روابط تجاری بوده است.
جامعه ایرانی در ایتالیا جامعه‌‌‌‌‌‌ای پویا است. جامعه ایرانیان ساکن ایتالیا نسبت به سایر جوامع خارجی در ایتالیا کوچک‌تر است - بر اساس آمار حدود ۱۵هزار ایرانی ساکن ایتالیا هستند - اما کارآفرینان، پزشکان، مهندسان معمار و ادبای بسیاری داشته و دانش‌آموختگان بی‌شماری درمیان این جامعه وجود دارند. این امر یکی از عوامل اصلی پویایی جامعه ایرانیان در ایتالیاست.
حدود ۱۰سال است که مشغول به ارائه مشاوره به شرکت‌های ایرانی فعال در ایتالیا هستم و همواره کمبود رویکرد عملی یا اطلاعات حقوقی در زمینه مقررات تنظیم‌کننده فعالیت‌های اقتصادی-تجاری در ایتالیا که برای آغاز روابط تجاری ضروری هستند را احساس می‌کردم، از همین‌رو هدف من از نگارش راهنمای حقوقی «تجارت در ایتالیا» ارائه چارچوبی کلی از قوانین و مقررات برای آغاز همکاری با شرکت‌های ایتالیایی و تجارت با ایتالیا به‌کارآفرینان فارسی‌زبان، فعالان تجارت، محققان و تمام افرادی است که به‌دنبال ورود به بازار ایتالیا هستند.
یقین دارم که در سال‌های آینده ایتالیا مجددا تبدیل به اولین شریک تجاری اروپایی ایران خواهد شد؛ تمامی عوامل و پیش‌زمینه‌ها برای رسیدن به این هدف فراهم است، زیرا ایران از جایگاهی خاص نزد ایتالیا برخوردار است و این جایگاه نتیجه روابط اقتصادی و فرهنگی مبتنی بر اطمینان است.
