به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ شاید کمتر کسی بداند که دیوار بزرگ گرگان که در متون قدیمی با نام "مار سرخ" نیز نامیده شده‌ است، پس از دیوار چین (به طول 6 هزار کیلومتر)، بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان است.

دیوار بزرگ گرگان یا دیوار بزرگ اسکندر و یا دیوار سرخ نیز از کنار دریای مازندران در ناحیه گمیشان آغاز شده؛ هرچند که هنوز مکان دقیق پایان یافتن دیوار مشخص نیست، اما پیش‌بینی می‌شود تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه یافته است. هم‌اکنون تقریباً تمام این دیوار از میان رفته‌ و تنها بخش‌های کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده، باقی است. این دیوار عظیم تاریخی که 200 کیلومتر طول دارد در 29 تیرماه سال 1378 به ثبت ملی رسیده است.

عکس دیوار دفاعی گرگان نخستین بار توسط اریک اشمیت باستان‌شناس آمریکایی ثبت شد. آقای اشمیت باستان‌شناس آمریکایی که با هواپیمای خود در سال‌های 1315و 1316 از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد، در منطقه گرگان دیوار قرمز رنگی را دید که از سمت دریای خزر به طرف کوه‌های گلیداغ امتداد دارد. وی از این دیوار عکس گرفت و این عکس‌ها سندی برای تحقیقات باستان‌شناسان ایرانی و خارجی بر این دیوار شد.

جنس دیوار از آجر، سنگ، سرب، آهک و گچ است. هرچند که در بخش‌های مختلف جنس دیوار و نوع ساخت آن کمی باهم متفاوت است. شواهد متعددی از وجود کوره‌های آجرپزی در امتداد دیوار حکایت دارد. این کوره‌ها در عمق زمین و در ابعاد 8 در 8 ساخته شده بودند که چند نمونه آن‌ها توسط کارشناسان کشف شده است. محققان دانشگاه ادینبورگ پس از بررسی‌های مختلف اعلام کرده‌اند که احتمالاً بیش از ده‌ها میلیون قطعه آجر بزرگ برای ساخت این دیوار استفاده شده است. وسعت دیوار و شیوه ساخت آن به گونه‌ای بوده است که بیش از 30 هزار سرباز می‌توانستند روی آن مستقر شوند و به نگهبانی از مواضع، در برابر دشمن بپردازند.

مطابق با تشخیص باستان‌شناسان قدمت این دیوار به دوره ساسانی باز می‌گردد. همچنین یک تیم باستان‌شناسی مرکب از محققان ایرانی و بریتانیایی موفق شده‌اند تاریخ احداث آن را سده 5 یا 6 میلادی تعیین کنند. پادشاهان ساسانی که با امپراتوری روم شرقی جنگ‌های مداومی داشتند از سوی شمال نیز با تهدید قوم هون (Hun) و دیگر اقوام شمالی رو به رو بودند؛ بنابراین این دیوار می‌توانست محل رخنه این اقوام را به داخل ایران در فواصل کوهستان‌های قفقاز و خط ساحلی دریای مازندران ببندد.

مطابق با اخبار منتشر شده متأسفانه در سال‌های گذشته و در سایه عدم نظارت و کنترل ضعیف نهادهای ذی‌ربط، صدها هزار قطعه از آجرهای این دیوار تاریخی برای ساخت‌وساز بناهای مسکونی مناطق پیرامونی به یغما رفت؛ به‌گونه‌ای که کمتر خانه‌ای با عمر بیش از 30 سال این منطقه را می‌توان یافت که حداقل چند صد آجر از آجرهای دیوار تاریخی گرگان را در خود جای نداده باشد.

در حال حاضر تخریب این دیوار به شکل دیگری ادامه دارد تا آنجا که برخی از افراد محلی به‌واسطه کشت محصول با ادوات کشاورزی خسارات بسیاری به این اثر تاریخی وارد کردند.

گفتنی است دی ماه سال گذشته احمد تجری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان از ارسال پرونده ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان به دفتر ثبت جهانی خبر داد و گفت: قبل از تکمیل پرونده ثبت جهانی باید اقدامات اولیه از جمله بسترسازی برای زیرساخت‌های گردشگری، نصب تابلو، تعیین و تصویب حریم دیوار، ساماندهی کارگاه‌های کاوش و تبدیل به سایت موزه اجرا شود که این اقدامات نیازمند تأمین اعتبارات کافی است.

به گواهی اجماع قاطبه کارشناسان حوزه گردشگری، ثبت جهانی این اثر و لزوم حفاظت و نگه‌داشت صحیح آن می‌تواند موجب توجه بیشتر به دیوار دفاعی گرگان شود و در نهایت امکان تخریب و دست‌اندازی به آن را نیز تا حد زیادی کاهش دهد.

انتهای پیام/