هادی معماریان عصر چهارشنبه در همایش علمی قنوات و میراث فرهنگی که در کاشمر برگزار شد، افزود: تغییرات اقلیمی مانند گرمایش جهانی، کاهش آبدهی چشمه‌های طبیعی و کاهش منابع آب‌های سطحی موجب می‌شود مردم به قنات به عنوان یک تکنیک سازگار با تغییر اقلیم روی آورند.
وی با بیان اینکه فرونشست زمین یعنی اینکه آبخوان مفید و قنوات را به مرور داریم از دست می‌دهیم، اظهار داشت: قنات ها یک المان از توسعه پایدار هستند و توسعه پایدار در منطقه کاشمر بر اساس برداشت استاندارد از سفره‌های آب زیرزمینی محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: هر چند هزاران سال قنات ها این تکنیک سازگار با تغییر اقلیم را داشتیم اما از زمانی که شروع به پمپاژ آب از سفره‌های آب زیرزمینی نمودیم اکنون این تکنیک سازگار را به راحتی داریم از دست می‌دهیم.
معماریان در خصوص تغییرات اقلیمی بر منابع آب‌های زیرزمینی و قنوات گفت: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته در مناطق خشک و نیمه خشک ایران نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی موجب روند معنی‌داری در کاهش آبدهی قنوات خواهد شد.
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: بر اساس تحقیقات انجام شده کشور در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده، منابع آب محدود بوده و منابع آب در حوزه‌های آبریز تا سال ۲۰۵۰ تا ۱۲ درصد کاهش خواهد یافت، همچنین تا سال ۲۰۲۰ درجه حرارت در منطقه خاورمیانه یک تا دو درجه افزایش داشته از میزان بارش تا ۲۰ درصد کاسته شده است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه طی این چند سال بسیاری از قنوات کاشمر را از دست داده‌ایم، آبدهی افت نموده و بدتر از همه فرونشست زمین اتفاق افتاده است، گفت: بر اساس برآوردهای صورت گرفته سالیانه ۱۱ تا ۲۱ سانتیمتر متوسط فرونشست در دشت کاشمر است.
معماریان اظهار داشت: متأسفانه برداشت‌ها از سفره‌های آب زیرزمینی به شدت افزایش یافته به طوری که ۳۶ میلیون متر مکعب کسری مخزن تجمعی و سالیانه حدود ۵ تا ۱۱ میلیون متر مکعب کسری مخزن داریم.
معماریان عنوان کرد: از نقطه تاب‌آوری اکوسیستم عبور کرده‌ایم و به حالت غیر قابل بازگشت رسیده‌ایم، وقتی فرونشست رخ می‌دهد یعنی به حالت غیر قابل بازگشت رسیده‌ایم، باید به محیط‌زیست و اکوسیستم رشوه داد تا کمی ما را تحمل کند و برگردد به حالت قبل در غیر این صورت حیات ما در منطقه کاشمر حداقل تا ۲۰ سال آینده به شدت دچار مشکل خواهد شد.
وی بیان کرد: اگر به فکر منابع آب زیرزمینی نباشیم تا ۲۰ سال آینده باید به فکر مهاجرت بود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشمر هم در این مراسم با بیان اینکه قنات در کاشمر سابقه دیرینه‌ای دارد، بیان کرد: شکی نیست که ایرانیان با ابداع سازه آبی قنات، پایه‌گذار بهره‌برداری بهینه و اصولی از منابع آبی زیرزمینی در جهان محسوب می‌شوند.
رضا یوسفی افزود: متأسفانه خشک‌سالی سال‌های مدیدی است سایه شومش را بر سر قنات‌ها و چشمه‌سارهای منطقه کاشمر گسترانده و موجب اُفت شدید سفره‌های آب زیرزمینی در این منطقه شده است.
پخش مستند قنات قصبه گناباد و تجلیل از مقنیان پیشکسوت از دیگر برنامه‌های این همایش بود. کاشمر در فاصله ۲۲۸ کیلومتری مشهد قرار دارد.
