صنایع دستی، محصولاتی است در لوازم تزئینی و کاربردی که در ساخت آنها تنها از دست یا ابزار ساده استفاده می شود و معمولا به روش‌های سنتی تولید کالا اطلاق می‌شود و لذا لوازمی که به صورت تولید انبوه یا با ماشین‌آلات مختلف ساخته شوند، جزو صنایع دستی نیست.
صنایع دستی یزد جلوه‌ای از هنر، فرهنگ و تمدن مردمان این ناحیه بیابانی و کویری به شمار می‌رود و یادگار ماندگار هنرمندان چیره‌دستی است که سال هاست در این بخش فعالیت دارند و هنرمندان فعال آن با عشق و علاقه به تولیدات خود مشغول هستند و این محصولات نشانه ذوق، تفکر ، ظرافت و اندیشه این مردمان است.
همه ساله از ۲۸ اردیبهشت تا دوم خردادماه در تقویم رسمی کشور به عنوان هفته بزرگداشت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نامگذاری شده که خود فرصتی برای بررسی ظرفیت‌ها و مشکلات آن به خصوص در حوزه صنایع دستی است .
برنامه‌ریزی، پیگیری و حمایت از صنعتگران و فعالان میراث فرهنگی یزد به خصوص صنایع دستی نقش مهمی در کمک به تولید و اشتغال و تقویت آن دارد و باید بیش از گذشته با همکاری سایر بخش‌ها به جد مورد بررسی و پیگیر قرار گیرد که نتایح آن نصیب مردم و فعالان آن می‌شود.
در این خصوص تعدادی از فعالان فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و کارشناسان و مسوولان در گفت و گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی با اشاره به جایگاه و ظرفیت‌های خوب استان، حمایت عملی و تقویت این صنعت هنرها، ایجاد زمینه برای ارتقای جایگاه و حل مطالبات آن را با همکاری مسئولان خواستار شدند.
یکی از فعالان و هنرمندان با سابقه حوزه صنایع دستی یزد به اهمیت معرفی بهتر صنایع دستی با بهره‌گیری از فضای مجازی به خصوص رسانه‌های گروهی و خبرگزاری‌ها اشاره کرد .
اکبر زارع بیدکی که در ترکه‌بافی و سبدبافی فعالیت دارد افزود: اولین گام برای ارتقای جایگاه صنایع دستی استان این است که نه تنها مردم ایران که جهانیان با ظرفیت‌های خوب موجود یزد آشنا شوند.
وی اظهار کرد: اگر فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی به صورت مستمر توسط نهادهای متولی به خصوص رسانه‌های گروهی با تولید محتواهای جذاب صورت گیرد خود به خود موجب رونق صنایع دستی ، بازاریابی ، فروش و کمک به توسعه آن است .
دیگر فعال فرهنگی حوزه صنایع دستی گفت: برای حفظ هنر صنعت مهم دستی در رشته‌های مختلف باید دولت زمینه برپایی بازارچه‌های مختلف فروش دائمی و همچنین زمینه حضور فعال صنعتگران را در نمایشگاه‌های مختلف ملی و بین‌المللی فراهم کند.
حسین ابویی که در چاقوسازی فعال است اظهار کرد: بدون معرفی صنایع دستی و فعالیت‌های مرتبط نمی‌توان در زمینه تولید و اشتغال در این بخش مهم اقتصادی و فرهنگی کار مناسب انجام داد.
وی اظهار کرد: رسیدگی به وضعیت بیمه فعالان صنایع دستی و ارائه تسهیلات توسط دولت نقش مهمی در دلگرمی صنعتگران موجب تقویت این بخش و توسعه آن می‌شود و هرچند تاکنون اقداماتی شده ولی باید ارتقا یابد.
رضا ترابی که سال‌های متمادی در صنعت سنگ‌تراشی فعالیت دارد به اهمیت برگزاری دوره‌های آموزشی برای کمک به حفظ صنایع دستی و انتقال آن به نسل جوان و پیشگیری از فراموشی آنها اشاره کرد.
وی گفت: باید با حضور مدرسان و کارشناسان مجرب مستمر برای علاقه‌مندان در استان دوره‌های آموزشی برای جوانان برگزار کرد که نقش مهمی در جلوگیری از فراموش صنایع دستی دارد.
همچنین یکی از کارشناس صنایع دستی یزد گفت: برگزاری دوره‌های آموزشی، ارائه تسهیلات به فعالان این بخش و برپایی نمایشگاه‌های مختلف برای معرفی ظرفیت‌های موجود باید مکرر صورت گیرد.
علی روستایی با بیان اینکه در این موارد تاکنون در استان با همکاری ادارات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای کمک به توسعه آنها اقداماتی صورت گرفته ولی باید روز به روز تقویت و جایگاه آن ارتقا یابد اظهار کرد: باید با انجام فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی و رسانه‌ای نسبت به معرفی صنعتگران و صنایع متنوع دستی استان که بسیار فراوان است بیش از قبل اقدام صورت گیرد.
این فعال صنایع دستی به شعارهای اقتصادی سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: توجه به صنایع دستی نقش مهمی در تحقق نامگذاری‌های سالانه به خصوص در تولید و اشتغال پایدار دارد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان یزد از فروش ۱۲ میلیارد تومانی صنایع‌دستی طی نوروز امسال در استان خبر داد و گفت: یکی از جاذبه‌های مکمل بسیاری از ابنیه تاریخی و شهرستان‌ها بازارچه‌های صنایع‌دستی است.
احمد آخوندی با بیان اینکه ۴۰ بازارچه شامل ۳۳۰ غرفه در سراسر استان تشکیل‌شده بود که یکهزار هنرمند در این غرفه ها فعالیت داشتند و حدود ۹۰۰ هزار نفر از این بازارچه‌ها بازدید کردند اظهار کرد: یکی از جاذبه‌های مکمل بسیاری از ابنیه تاریخی و شهرستان‌ها بازارچه‌های صنایع‌دستی است که تأثیر قابل‌توجهی در گردشگری داشته است.
وی خاطرنشان کرد: برگزاری بازارچه‌های صنایع‌دستی در ایام جاری و در دیگر فصول گردشگری سال، در دست اقدام است و امیدوار هستیم بتوانیم برگزاری بازارچه‌های صنایع‌دستی مناسبتی و فصلی را رونق دهیم و با رویکرد حمایتی بتوانیم علاوه بر توسعه بازار صنایع‌دستی، نقش این بازارچه‌ها در تکمیل جاذبه‌های گردشگری را تقویت کنیم.
این مسئول معرفی و تقویت جایگاه صنایع دستی را جزو برنامه‌های مهمی ذکر کرد که در استان با همکاری فعالان این عرصه و مسئولان پیگیری و تاکنون اقدامات خوبی صورت گرفته و امسال با قوت و بیش از قبل به اهمیت اهمیت و ظرفیت‌های موجود فعالیت مناسب به عمل می‌آید.
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور هم چند روز پیش در بازدید از نمایشگاه صنایع دستی یزد با بیان اینکه نمایشگاه صنایع‌دستی صرفاً مربوط به عرضه صنایع‌دستی نیست گفت: در این نمایشگاه بازار سازی و بازاریابی، ایجاد حلقه‌های زنجیره صنایع‌دستی و همچنین تبادل فرهنگ و آداب‌ورسوم نقاط مختلف کشور در حال اتفاق افتادن است.
فاطمی با تأکید بر اینکه بخشی از بازار صنایع‌دستی در داخل کشور بارونق گردشگری تأمین می‌شود خاطرنشان کرد: می‌توانیم با توسعه گردشگری بخشی از نیازهای جامعه صنایع‌دستی خصوصاً بخش بازار را حل‌وفصل کنیم.
وی تصریح کرد: برپایی نمایشگاه صرفاً مربوط به صنایع‌دستی نیست و شاهد هستیم که در این نمایشگاه بازار سازی و بازاریابی، ایجاد حلقه‌های زنجیره صنایع‌دستی و همچنین تبادل فرهنگ و آداب‌ورسوم نقاط مختلف کشور در حال اتفاق افتادن است.
فاطمی برگزاری رویدادها و برنامه‌های جانبی در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی را فرصتی برای معرفی و توسعه گردشگری دانست و گفت: برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی منجر به جریان سفر می‌شود و در تکرار این مهم، باید اقدام کرد.
همچنین مدیرکل دفتر بازاریابی و تجاری سازی صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کشور با بیان اینکه تلاش داریم در حمایت از هنرمندان و فعالان صنایع دستی به تکالیف قانونی خود عمل کنیم گفت: حمایت از صنایع دستی جزء برنامه‌های مهم دولت سیزدهم است.
سید حسین علوی در جریان بازدید از نمایشگاه ملی صنایع دستی یزد از امادگی کامل وزارت میراث برای حمایت از هنرمندان صنایع دستی خبر داد و اظهار کرد: حمایت از هنرمندان، فعالان و صنایع دستی مصوب سال ۹۶ بوده است.
وی با بیان اینکه یزد مجموعه‌ای انباشته از هنر و هنرمندان است گفت: رقابت مسئله خوبی است اما رقابت بین دو شهر نباید تبدیل به کدورت شود و مسئولان توجه داشته باشند که از بروز چنین اختلافاتی پرهیز کنند و نسبت به انجام تکالیف قانونی غفلت نکنند.
علوی با اشاره به بیمه هنرمندان تصریح کرد: این معضل مخصوصا در خصوص بیمه هنرمندان بدون کارفرما با تدابیری از سوی وزیر میراث در حال پیگیری است و به‌زودی اطلاع‌رسانی در این خصوص انجام می شود.
وی با اشاره به بازاریابی در زمینه صنایع دستی اظهار کرد: کارهای مهمی در این زمینه اتفاق افتاده و عملاً مطیع قانون حمایت از هنرمندان و فعالان صنایع دستی هستیم اما بخش‌های مقبولی در گذشته داشتیم که سال‌ها مورد توجه قرار نگرفته بود و در این باره آیین‌نامه‌هایی از جمله آیین‌نامه نظارت بر نحوه صدور مجوز و نظارت بر خانه‌های صنایع دستی، بحثهای مربوط به بازارچه‌ها و آیین‌نامه‌های نحوه صدور مجوز و نظارت بر فروشگاه‌های صنایع دستی نوشته شده است و امیدواریم تحول بزرگی در آمار فروش صنایع دستی را شاهد باشیم.
علوی یکی دیگر از اقدامات تحولی در این بخش را برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی با حمایت دولت خواند و تصریح کرد: این موضوع در نمایشگاه قرآن امسال نیز با اختصاص سالن اختصاصی برای هنرمندان فعال در حوزه‌های صنایع دستی مرتبط با قران شاهد بودیم و خوشبختانه نمایشگاه صنایع دستی یزد نیز نشان از تداوم و توسعه این موضوع دارد.
معرق ، ایکات ، منسوجات ، سفال ، سرامیک ، خاتم ، قلم کاری ، چاقوسازی گیوه بافی ، احرامی ، دارایی ، زرگری، جاجیم، ترمه، مسگری، گلیم، طلاسازی، نقاشی روی چرم ، سوزن دوزی ، شعربافی و زیلو و قالی از جمله مهمترین صنایع دستی استان یزد است.
متاسفانه طی سال های خیر بخشی از این میراث گرانبها به فراموشی سپرده شده یا در حال فراموشی است که اصلا خبر خوبی نیست.
لازم است مسوولان ذیربط در استان و کشور نسبت به حفظ این اثار و رونق تولید و بازاریابی آن اقدامات لازم را انجام دهند تا این صنعت سنتی و قدیمی همچنان زنده و پویا باشد.
استان یزد ۲ هزار و ۲۷۰ هکتار بافت تاریخی و ۶ هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی دارد که از این تعداد تاکنون، یکهزار و ۷۲۰ اثر به ثبت ملی و پنج اثر هم در فهرست میرات جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
یزد با عناوین نخستین شهر خشت خام و پس از ونیز به عنوان دومین شهر تاریخی جهان، شهر بادگیرها، کار و کاریز و کاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه ها، شهر شیرینی، قنات، قنوت و قناعت لقب گرفته است.
