به گزارش رکنا اقتصادی، قبل از توضیح در مورد مالیات بر ارث ، بهتر است با مفهوم اصلی مالیات آشنا شویم. به زبان ساده، مالیات انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت است تا بتواند منابع و امکانات را جایگزین آن کند. بر همین اساس، تمامی افراد در شرایطی ملزم به پرداخت مالیات به طور مستقیم یا غیر مستقیم هستند. مالیات بر ارث از نوع مالیات مستقیم است. برای حسابرسی به مالیات اغلب از نرم افزار مالی پیشرفته استفاده می‌شود.
مطابق قانون، اموال منقول و غیرمنقول متوفی پس از فوت او به وراث تعلق می‌گیرد، اما زمانی سند به نام وراث صادر می‌شود که مالیات آن اموال را پرداخت کند. بنابراین اگر ورثه تصمیم تقسیم ماترک به‌جا مانده از متوفی را داشته باشند، ابتدا باید مالیات آن را بپردازند که به این مالیات، مالیات بر ارث گفته می‌شود.
دولت برای دریافت مالیات از وراث از اظهارنامه‌ها بهره می‌گیرد. این اظهارنامه‌ها، باید تا پیش از یکسال پس از فوت والد، توسط وراث تهیه و به اداره مالیاتی مربوطه تحویل داده شود. در این صورت، هزینه‌های مربوطه مانند کفن و دفن، پیش از انحصار وراثت، از ارث کسر شده و مابقی بین فرزندان و وراث تقسیم می‌شوند. در صورتیکه این اظهارنامه‌ها به موقع تهیه و تحویل داده نشوند، هنگام انتقال اموال به وراث، مالیات بدون کسر هزینه‌های کفن و دفن و غیره از آنها دریافت خواهد شد. با خرید نرم افزارهای حسابداری این موضوع با دقت بیشتری بررسی خواهد شد.
گام اول برای بررسی نحوه تعیین نرخ مالیات بر ارث، بررسی این نکته است که مبنای تعلق ارث به افراد چیست؟ قانون مربوط به این موضوع در سال ۱۳۹۵ تغییر کرده است. لذا، چنانچه تاریخ فوت متوفی مربوط به سال ۱۳۹۴ و قبل آن باشد، مبنای تعلق مالیات، قانون قدیم است. چنانچه تاریخ فوت متعلق به سال ۱۳۹۵ و مابعد باشد، مبنای مالیات، قانون جدید است.
میزان مالیات بر ارث متوفی، علاوه‌بر تاریخ فوت به نسبت وراث با متوفی بستگی دارد. به میزانی که وراث با فرد متوفی نسبت نزدیک‌تری داشته باشند، مقدار مالیات ورثه کمتر خواهد بود.
عامل تاثیرگذار دیگر بر میزان مالیات پرداحتی، نوع و ارزش اموال و دارایی‌های به جامانده از فرد متوفی است. بدین ترتیب، مالیات ورثه‌ای حساب بانکی، ملک، مغازه، خودرو و زمین با هم متفاوت هستند. درحالیکه در قانون قدیم، نرخ مالیات برای تمامی دارایی‌ها یکسان است.
همان‌طور که در قسمت قبل بحث شد، نسبت وراث با متوفی بر میزان مالیات ورثه تاثیر گذار است. برای سنجش نسبت افراد، قانون طبقه بندی زیر درنظر گرفته شده است:
طبقه اول: پدر و مادر، شوهر و زن، اولاد و اولاد اولاد
طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
طبقه سوم: دایی، خاله، عمو، عمه و اولاد آنها
این طبقه بندی به این شکل به کار می‌رود که میزان مالیات دریافتی از ارث در هر طبقه متفاوت است و بستگانی که در طبقه اول درنظر گرفته می‌شوند، نسبتشان به متوفی نزدیک‌تر از ورثه‌ای است که در طبقه دوم در نظر گرفته می‌شود. در صورتیکه حتی یک نفر از طبقه بالاتر در قید حیات باشد به افراد طبقات پایین‌تر مالیات تعلق نمی‌گیرد.
در قانون قدیم مالیات، برای محاسبه مالیات بر ارث، باید کلیه اموال متوفی در اظهارنامه یکجا اظهار و سپس برای تمامی اموال یکجا محاسبه می‌شد. اما در قانون جدید، این اجبار وجود ندارد. لذا وراث می‌توانند، بخش‌های جداگانه از اموال را تعیین تکلیف کنند، مالیات آنها را پرداخت کرده و مابقی را به زمان دیگری موکول کنند. البته تعلل در روند انحصار وراثت تاثیری در کاهش مالیات پرداختی ندارد.
درک قوانین مالیات بر ارث، نیازمند آگاهی نسبت به قوانین مربوط به آن و تاریخچه تغییر آنها است. نحوه محاسبه مالیات علاوه‌بر سال فوت متوفی، به نسبت وراث و نوع اموال به جامانده نیز بستگی دارد.
