به گزارش مشرق، روابط خارجی ایران و آفریقای جنوبی در دوره زمانی نزدیک به ۴۰ سال فراز و نشیب های فراوانی داشته است. با پیروزی انقلاب اسلامی، روابط دو کشور به علت تعارضات ایدئولوژیک نظام جمهوری اسلامی ایران با رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی و به دلیل حمایت ایران از جنبش های آزادی بخش، در همه ابعاد قطع شد و در طول دوران آپارتاید در آفریقای جنوبی دولت سوئیس به عنوان حافظ منافع دو کشور تعیین شد و دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران در ژوهانسبورگ زیر نظر نمایندگی سوئیس در آفریقای جنوبی مشغول به کار بود.
پس از تغییر نظام سیاسی این کشور و فروپاشی رژیم آپارتاید در دهه ۷۰ شمسی، بار دیگر روابط عمیق و همه جانبه بین دو کشور برقرار شد و روابط ایران و آفریقای جنوبی در دوران پس از آپارتاید گسترش یافت و به دنبال سفر «مک وتو» رهبر کنگره پان آفریقایی به تهران و سفر «نلسون ماندلا» رهبر کنگره ملی آفریقا در سال ۱۳۷۱ و نیز تغییرات مثبت در آفریقای جنوبی، وزارت امور خارجه ایران در سال ۱۳۷۲ نسبت به برقراری روابط دو کشور اقدام کرد.
در این راستا، برای اطلاع هر چه بیشتر از سطح فعلی روابط ایران-آفریقای جنوبی و همچنین آینده این روابط، سفارت این کشور اقدام به برگزاری نشست مطبوعاتی در محل سفارت آفریقای جنوبی در تهران کرد و در آن نشست، «ویکا مازوی خومالو» سفیر آفریقای جنوبی در ایران و همکارانش به سوالات مطرح شده توسط خبرنگاران ایرانی در زمینه های مختلف پاسخ دادند.
در پاسخ به سوالی در رابطه با آینده همکاری های اقتصادی، تجاری و سیاسی ایران و آفریقای جنوبی در دولت جدید ایران، ویکا مازوی خومالو اظهار داشت: روابط بین آفریقای جنوبی و جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۵ با ایجاد یک مکانیسم سیاسی گسترده که به آن کمیسیون مشترک گفته می شود عمیق تر شد. ریاست کمیسیون مشترک بر عهده وزرای امور خارجه دو کشور است و تعاملات سیاسی و اقتصادی بین دو کشور را هدایت می کند. کمیسیون مشترک طیف وسیعی از همکاری ها را در زمینه هایی مانند انرژی، بانکداری و امور مالی، بهداشت، کشاورزی، آب و فاضلاب، میراث فرهنگی، علم و فناوری، گردشگری، آموزش، محیط زیست و غیره شامل می شود. کمیسیون مشترک تقریباً ۲۴ توافقنامه فعال بین دو کشور در این مدت منعقد کرده است.
وی افزود: سفیر آفریقای جنوبی همچنین اولین سفیر مقیم در ایران بود که پس از انتصاب جناب آقای امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه ایران به طور رسمی با ایشان دیدار کرد. بنابراین، بدیهی است که عمق روابط دو کشور برای هر دو طرف دارای ارزش و اولویت باشد. تغییر دولت بر این رابطه تأثیری نخواهد داشت. به خصوص که توافقات مختلف نیز این روابط را حمایت کرده و آن را تقویت می کنند.
سفیر آفریقای جنوبی در ادامه گفت: متأسفانه، همه گیری ویروس کرونا و فضای دشوار بین المللی باعث شده است که برخی از اهداف مورد نظر ما مانند افزایش تجارت به ۲ میلیارد دلار در سال، به احتمال زیاد در بازه های زمانی اختصاص یافته محقق نشوند. با این حال، آفریقای جنوبی به رابطه خود با ایران و گسترش این رابطه متعهد است.
وی افزود: سفارت همچنان به شناسایی فرصت ها ادامه می دهد، به ویژه فرصت های اقتصادی که علیرغم چالش های تحمیلی فعلی، قابل پیگیری هستند. دو کشور در حال حاضر مشغول انجام هماهنگی ها برای حصول اطمینان از میزبانی کمیسیون مشترک در آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۲ و فراهم کردن مقدمات و برگزاری جلسات مقدماتی است تا با بررسی بخش های مختلف، اولویتهای دائمی، نهایی شدن توافقنامه های ناتمام و همچنین بررسی توافقنامه ها و همکاری های موجود صورت پذیرد.
وی همچنین در پاسخ به دیگر سوالی در رابطه با زمینه های همکاری دو کشور در کمیسیون مشترک بعدی ایران و آفریقای جنوبی و همچنین اقدامات صورت گرفته برای برگزاری کمیسیون ابراز داشت: همانطور که اشاره شد دو کشور روند میزبانی کمیسیون مشترک در آفریقای جنوبی را در سال ۲۰۲۲ آغاز کرده اند. این روند شامل بحث و آماده سازی برای میزبانی و تعامل کمیته های مختلف فنی مرتبط با کمیسیون مشترک و همچنین برگزاری نشست کار گروه معاون وزیر است که قرار است به میزبانی جمهوری اسلامی ایران برگزار شود.
وی افزود: کمیسیون مشترک طیف وسیعی از زمینه های همکاری را مورد بررسی قرار می دهد. هر یک از این زمینه ها شامل کار گروه های فنی خاص، مانند کار گروه علوم و فناوری، است. بنابراین، اگرچه کمیسیون مشترک زمینه های اولویت دار را شناسایی کرده و می کند، مانند مواردی که قبلاً ذکر شد، اما هر یک از این کارگروه های فنی (متشکل از کارشناسان هر کشور در آن حوزه خاص) اولویت های خاصی را که دو کشور باید آنها را مورد هدف قرار دهند یا نیاز به بررسی آنها دارند را شناسایی خواهند کرد. بنابراین، این یک روند پیوسته در راستای تعمیق روابط و همکاری ها است.
سفیر آفریقای جنوبی در ادامه به سوالی در رابطه با موضع این کشور در قبال مساله فلسطین پاسخ داد. وی با بیان اینکه موضع آفریقای جنوبی در مورد مساله فلسطین کلا بر پایه سه موضوع کلی شکل گرفته است، اظهار داشت: این موضوع مرتبط با تاریخ آفریقای جنوبی بوده و بی عدالتی هایی که مردم این کشور در دوران آپارتاید متحمل شدند و همچنین در ارتباط با تاریخ استعمار و استثمار آفریقا است. با مقایسه شرایط مردم فلسطین و تاریخ آفریقای جنوبی شاهد تشابه هایی در این زمینه هستیم. ما شاهد هستیم که فلسطینی ها با وضعیتی روبرو هستند که از حقوق انسانی خود محروم شده و کرامت انسانی آنها نفی می شود، درست مشابه آنچه مردمان آفریقای جنوبی تجربه کرده بودند.
موضوع دوم، آزادی های اساسی است. طبق قانون اساسی آفریقای جنوبی، مردم از آزادی های اساسی خاصی از جمله حقوق آزادی بیان، آزادی مذهبی و دسترسی به عدالت برخوردارند ولی ما شاهد هستیم که فلسطینیان در سرزمین های اشغالی از این حقوق اساسی خود محروم هستند.
موضوع سومی که آفریقای جنوبی در رابطه با مساله فلسطین به آن اهمیت می دهد موضوع حقوق بین الملل است. همانطور که می دانید ما همچنان شاهد بی توجهی کامل به قطعنامه های پی در پی شورای امنیت سازمان ملل متحد هستیم که خواستار پایان اشغال سرزمین فلسطین و احقاق حقوق ملت فلسطین است. موضع آفریقای جنوبی همچنان بر این است که جامعه بین الملل باید مطابق با قطعنامه های مربوطه سازمان ملل، منشور سازمان ملل متحد و ابزارها و چارچوب های قانونی ارائه شده توسط دیپلماسی چند جانبه و حقوق بین الملل، از حقوق بین الملل حمایت کرده و تلاش ها را برای حمایت از فلسطین انجام داده و تشدید کند.
وی در انتها تاکید کرد که در این راستا، آفریقای جنوبی و جمهوری اسلامی متعهد شده اند برای حمایت از خواسته های قانونی و مشروع مردم فلسطین با یکدیگر همکاری کنند.
