حسین حجتی در گفت‌وگو با ایسنا درباره ایجاد حفره هایی در محور ترانزیت جندق به معلمان، اظهار کرد: نمکزار یا پلایاها یکی از محیط هایی هستند که برای عبور جاده همواره مشکل آفرین بوده اند به طبع پلایای کویر بزرگ نیز از این قائده مستثنی نبوده زیرا به دلیل وسعت بسیار زیاد آن در مرکز ایران ضرورت عبور جاده از آن امری اجتناب ناپذیر است.
وی با بیان اینکه جاده جندق به دامغان (کوتاه ترین مسیر عبور از عرض کویر بزرگ) یکی از جاده هایی است که از قدیم مسیر عبور کاروان ها بوده و آنها از جندق به بیدستان می رفتند، افزود: در سال های گذشته این مسیر توسط جهاد سازندگی احیاء و سپس به وزارت راه منتقل شده است.
مدیر دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان گفت: این محور زمانی تنها شاهد عبور تعداد معدودی خودروهای سنگین بود و به دلیل کویری بودن این مسیر و ناآشنا بودن مردم با جاذبه های گردشگری کویر در گذشته، استقبال چندانی برای نقل و انتقالات مسافرتی و یا غیر ترانزیتی از آن نمی شد، اما امروز شاهد گسترش حیرت آور و روز افزون تردد در این مسیر هستیم به نحوی که به عنوان نمونه قبل از گسترش ویروس کرونا روزانه شاهد تردد تنها بیش از ۲۵ اتوبوس اصفهان به مشهد و بالعکس از این محور بودیم و تردد خودروهای سنگین از این مسیر، اکنون این محور را به یک محور ترانزیتی کشوری تبدیل کرده است.
وی با بیان اینکه طول محور جندق - معلمان - دامغان به عنوان محور اتصالی استان اصفهان به سمنان از دشت کویر ۲۷۰ کیلومتر است که ۳۰ کیلومتر در استان اصفهان و ۲۴۰ کیلومتر آن در استان سمنان قرار دارد، اظهار کرد: بیش از ۱۵۰ کیلومتر از این محور اتصالی ترانزیتی کشوری از میان نمک زار یا همان پلایای کویر بزرگ عبور می‌کند. این محور تاکنون بارها و بارها دچار مرمت شده و هنوز هم بعد از یک بارندگی اندک با فرونشست‌های چشمگیری مواجه می‌شود که این فرونشست ها در محدوده کیلومتر ۳۲ تا ۷۵ سمت جندق از شدت بیشتری برخوردار است.
حجتی با تاکید بر اینکه برای پایدارسازی این جاده منحصر به فرد کویری مطالعات متعددی انجام شده است، توضیح داد: به طور کلی حفره های انحلالی از جمله عوامل موثر در فرونشست و فروریزش زمین و محدود کننده توسعه پروژه های عمرانی است. این پدیده طبیعی عموما در سازندهای تبخیری گچی و نمکی مشاهده شده و نتیجه انحلال فیزیکی مصالح است.
وی با بیان اینکه بررسی ها نشان دهنده وجود سه لایه اصلی در پروفیل عمقی خاک در محور جندق به معلمان است و شامل لایه سخت رویی، لایه گل زیرین و لایه نمک متبلور است، گفت: مطالعات ژئوتکنیکی نشان می دهد که میزان تخلخل و مواد انحلالی به خصوص در لایه رویی فوق‌العاده بالا بوده و از طرفی سرعت انحلال و شسته شدن مواد مزبور بسیار بالا است.
مدیر دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان اضافه کرد: بازدیدهای میدانی از معادن مصالح مورد استفاده برای لایه های خاکریزی در این محدوده نشان داد که این مصالح از جنس خاک های رسی هستند که این عامل نیز یکی از عوامل اصلی در بروز نشست های شدید در مسیر جندق به معلمان است.
وی دلایل عمده این نشست ها را در نزدیکی محور جندق – معلمان مربوط به زمین های رسی و نمکی، خاصیت خمیری بالا و ظرفیت پائین خاک بستر، حضور آب با مقادیر قابل توجهی نمک و استفاده از مصالح نامرغوب در اجرای لایه های خاکریز عنوان کرد.
حجتی افزود: آب زهکشی ناشی از بارندگی با نفوذ در شانه راه یا از محل پنجه خاکریز راه خود را به سطح زمین رسانده و لایه نمک را به سرعت در خود حل کرده و متعاقب آن جاده بلافاصله متحمل ریزش می شود، زیرا لایه گل زیرین دارای خواص خمیری بسیار پائین، مقاومت ضعیف و مواد انحلالی قابل توجه است.
وی ادامه داد: شکل روند پیشروی نشست و تخریب جاده در بارندگی های متوالی به صورتی است که ابتدا آب باران باعث انحلال در قسمت پنجه خاکریز شده و ریزش اولیه در پنجه اتفاق می افتد و این امر باعث ایجاد ترک های کششی در امتداد شانه راه شده و در بارندگی های بعدی آب بلافاصله از طریق این ترک ها راه خود را به داخل زمین پیدا کرده و به این ترتیب تخریب و نشست پیش روی می کند که در صورت ترمیم نکردن به موقع آن بلافاصله قسمت های میانی جاده نیز متحمل نشست خواهند شد.
مدیر دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان در مورد مقدار نشست یا شدت خسارات وارده، اظهار کرد: رابط مستقیمی بین میزان و شدت بارندگی و همچنین تا حدی عدم شیب بندی جاده با مقدار و شدت خسارت وجود دارد. هرچه میزان بارندگی بیشتر باشد انحلال پوسته نمکی لایه رویی کویر شدت بیشتری داشته و خسارت سنگین تر بوده است.
وی تاکید کرد: بهترین راهکار برای پایدارسازی این قسمت از محور دامغان به جندق، عایق بندی آن و جلوگیری از نشت آب باران به بستر راه است.
حجتی در خصوص روش های اصولی پایدارسازی این محور، اظهار کرد: باید توجه داشت که اساسی ترین مشکل وجود مواد انحلالی و پدیده انحلال به خصوص در زمان بارندگی است. پدیده انحلال و مسئله خاک های انحلالی یکی از مسائل و مشکلات روز بسیاری از ابنیه های نواحی ساحلی و خلیج ها است.
وی اظهار کرد: امروزه در دنیا راهکارهایی چون شستشوی بلندمدت بستر، تغییر مسیر و دوری از مواد انحلالی، تثبیت با سیمان یا دیگر مواد مانند قیر، آسفالت و آهک به منظور بالا بردن مقاومت و تثبیت بافت خاک در برابر انحلال، مسلح کردن و آب بندی پوشش های سطحی به منظور جلوگیری از نشت آب و شست وشوی املاح در بستر، آب بندی قسمت های انحلال پذیر در برابر آب زیرزمینی و بهسازی با تراکم و یا تحکیم استفاده می شود، اما نتایج بررسی ها و مطالعات نشان داد که بهترین روش برای پایدارسازی مسیر جندق به معلمان استفاده از یک لایه ایزوله در بخش شانه راه و آب بند کردن لایه آسفالته رویی جهت زهکشی آب به خارج از جاده است.
مدیر دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان تاکید کرد: مواد مورد استفاده در لایه ایزوله داخل خاکریز می تواند از ژئوممبرین از نوع عایق، امولسیون قیر، بیتومین، رس تراکم یافته یا مخلوطی از این مواد باشد.
وی خاطرنشان کرد: هرچه آب بندی بهتر صورت گیرد جاده از ثبات نسبی بهتری برخوردار می شود، اما جاده هیچ گاه از ثبات مطلق برخوردار نخواهد شد و همواره نیازمند بازدید و بررسی صحرایی است و هر چه حساسیت آب بندی بالاتر باشد مدت زمان تثبیت جاده بیشتر خواهد بود.
انتهای پیام
