در شرایط فعلی اقتصاد مسکن که رکود در آن هر روز عمیق‌تر می‌شود و همواره تامین مسکن برای مردم دشوارتر می‌شود، اقدامات عملیاتی برای ساماندهی و توسعه این بخش به امری حیاتی تبدیل شده است. اقداماتی که با تصمیمات هدفمند و علمی میتواند ابتدا موانع پیش روی تولید را برداشته و در نهایت تعادل را بین عرضه و تقاضا ایجاد کند. این در حالی است که در چند ماه اخیر، خرید آپارتمان در سعادت آباد با کاهش جدی متقاضی مصرفی روبرو شده و مشکلاتی زیادی برای تولیدکننده و مشاغل مرتبط با ساخت و ساز در محله‌های گران شهر ایجاد کرده است.
ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، پس از رفع مشکلات کلان اقتصادی و کاهش قیمت مصالح و تجهیزات ساختمانی، امری است که میتواند بازار مسکن را بهبود بخشیده و این بخش را ساماندهی کند. این مهم تا امروز به هیچ صورت در برنامه‌های متولیان تصمیم‌گیری در بخش مسکن نبوده و این شرایط نابسمان را ایجاد کرده است.
در حالی که یکی از نیازهای سیاستگذاری هدفمند و برنامه‌ریزی برمبنای عرضه و تقاضای واقعی در بازار مسکن، اطلاعات دقیق از نیاز بازار و مشخصات کاربردی دیگر این بخش است که شفافیت و اطلاع‌رسانی گسترده، شرط کارا بودن آن است. گفتنی است این امر مدتهاست در دستور کار متولیان تصمیم‌گیری در وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته و آنها هم با ایجاد سامانه اطلاعات بازار مسکن این مهم را به مرحله اجرا درآوردند. اما این سامانه به دلیل وجود یک منبع دریافت اطلاعات یعنی مشاورین املاک، نمی‌توانست مشخصات تمام املاک را دریافت کرده و پردازش کند. از این رو اواخر سال گذشته، سامانه املاک و اسکان ایجاد شد و تمام مالکان موظف به درج اطلاعات ملکی شان در این سامانه شدند.
سامانه املاک و اسکان نیز با ماموریت شناسایی مشخصات تمام املاک کشور و اتخاذ تصمیم‌های محرک و بازدارنده برای مالکان ایجاد شده است تا بتوان این خلاء نبود اطلاعات را جبران کند. اما بازهم این بستر آنچنان که باید با سرعت پیش نمی‌رود. چراکه هم مردم به واسطه ترس از پرداخت مالیات از درج تمام اطلاعات ملکی خود ممانعت می‌کنند، هم این سامانه نمی‌تواند میزان تقاضای ملکی را استخراج کرده و در قالب آمار ارائه دهد.
از این رو نیاز است تا بستری که تمام مردم به آن اعتماد داشته باشند و نیازی به درج اطلاعات ملکی اشخاص در آن وجود نداشته باشد، به ارائه آمار و اطلاعات پرداخته و فقط روند نوسانات قیمت و میزان تقاضای واقعی بازار مسکن را ارائه دهد. این بستر نیز باید با مدیریت بخش خصوصی فعالیت کرده و اطلاعات آن برای فعالیت‌های مطالعاتی در اختیار سیاستگذاران قرار بگیرد.
گفتنی است این بستر مدتهاست توسط مجموعه‌ای دانش بنیان به نام کیلید ایجاد شده و توانسته علاوه بر ارزش افزوده های بسیاری که برای مشاورین املاک و مردم به همراه بی آورد، اطلاعات جامع و کاربردی معاملات مسکن را به صورت نمودار، در اختیار مردم و متولیان تصمیم‌گیری در بخش مسکن گذاشته شده است. کیلید علاوه بر اینکه اطلاعات کامل و جامعی را از سامانه سابا و منابع معتبر دیگر استخراج می‌کند و در قابل اطلاعات کاربردی در اختیار مردم می‌گذارد، ابزارهای متعددی برای تسهیل و تسریع در فرآیند معاملات ملکی ایجاد کرده تا بخش مسکن و مشاورین املاک را هم با تکنولوژی روز دنیا همسو کند.
این مهم در قسمت‌های مختلف سامانه کیلید روی می‌دهد. بخش اطلاعات بازارمسکن که روند تغییرات قیمت آپارتمان فروشی تهران را به تفکیک مناطق مختلف نشان می‌دهد تا به عنوان مثال متقاضی خرید آپارتمان در سعادت آباد، بتواند تمام نوسانات قیمت این منطقه را در 8 سال گذشته مطالعه کند. از سوی دیگر بخش تخمین قیمت مسکن کیلید با دریافت کدپستی ملک مورد نظر، ارزش روز آن را نشان داده و در نهایت مجله خبری کیلید مگ، تمام اطلاعاتی که برای انجام یک معامله ملکی موفق نیاز است را در اختیار متقاضی می‌گذارد. در مجموع کیلید با افزایش آگاهی ملکی مردم از سوء‌استفاده احتمالی سوداگران در این بخش ممانعت کرده و متقاضیان را کمک می‌کند تا بهترین تجربه را از یک معامله ملکی کسب کنند.
اما کمک به مردم برای پیدا کردن خانه، بدون ابزار جستجوی هوشمند معنا ندارد. پس کیلید با بهره‌گیری از بروزترین تکنولوژی دنیا، جستجو از طریق هوش‌مصنوعی، پیداکردن خانه از روی نقشه و جستجو از طریق سیستم واقعیت افزوده در گوشی همراه را ایجاد کرده تا سرعت و کیفیت مطلوب، به فرآیند جستجوی ملک افزوده شود.
به این صورت متقاضی خرید آپارتمان 70 متری در تهران، میتواند به راحتی فیلترهای متراژ، محله و سایر مولفه‌های درخواستی خود را وارد کرده و بهترین گزینه‌ها را برای انتخاب پیش رو داشته باشد. از سوی دیگر مالکانی که آپارتمان فروشی در تهران دارند نیز می‌توانند با بارگزاری فایل خود در سامانه کیلید، در کمترین زمان ملک خود را عرضه کنند.
لازم به ذکر است تمام این فرآیندها، با همکاری مشاورین املاک صورت می‌گیرد و رسالت کیلید، توسعه همزمان فعالیت اهالی این صنف و کمک به مردم است. از سوی دیگر توازن در میزان تولید و عرضه نیز، توسط اطلاعات کاربردی که کیلید از روند معاملات و قیمت آنها استخراج می‌کند روی می‌دهد تا سیاستگذاران بتوانند بر مبنای میزان تقاضای واقعی بازار، سیاستهای مشوق و بازدارنده برای افزایش یا کاهش میزان ساخت وساز در نظر بگیرند.
به طوری که با مشاهده زودهنگام افزایش تعداد تقاضا برای خرید آپارتمان 70 متری در تهران، مجوزهای ساخت برای این متراژ افزوده شده و به پیمانکارانی که واحدهای خود را با متراژ مورد نظر بازار تولید کنند مشوق‌هایی در زمینه مالیات و تسهیلات در نظر گرفته شود. از سوی دیگر میتوان سیاستگذاری ها را به صورت محله‌ای انجام داد. به این صورت که با کاهش تعداد خرید آپارتمان در سعادت آباد، به متقاضیانی که در این محله ملک خریداری کنند تسهیلات پرداخت کرده و از کاهش بیش از حد تعداد معاملات در یک محله جلوگیری کنند.
گفتنی است این مباحث، ابتدایی ترین مزیت های استفاده صحیح از اطلاعات شفاف و یکپارچه است. چراکه سیاستگذاری بر مبنای مطالعه و پردازش اطلاعات شفاف، میتواند کل ساختار بازار مسکن را منظم کرده و این بخش را ساماندهی کند. خوشبختانه بسترهایی همچون کیلید هم توانسته اند، ابزارهای خود را برای ارائه چنین محصولاتی بروز کنند و با فعالیت درست، اعتماد مردم و مشاورین املاک را برای استفاده از این سامانه جلب کنند.
در مجموع میتوان اینگونه برداشت کرد که آینده بازار مسکن، با بهره گیری از اطلاعات جامع و شفاف از شرایط روز بازار میتواند روشن تر باشد. همانگونه که بخش عرضه مسکن با وجود سامانه‌های هوشمند ملکی به چنین شفافیت و نظمی رسیده، تمام بخش های بازار مسکن را میتوان توسعه داده و ساماندهی کرد.
