قیمت دلار برای اقتصاد واردات محور ایران بسیار حائز اهمیت می باشد و از این رو دولت ها در تلاش بوده اند تا قیمت دلار را برای جلوگیری از افزایش نرخ تورم از این ناحیه همواره کنترل کنند و پایین نگه دارند.

به گزارش تابناک اقتصادی، هر چند که دولت تدبیر و امید تا حدودی توانست قیمت دلار را در چهار سال ابتدایی خود و به لطف برجام کنترل کند اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید ورق برگشت و تهدید چند باره رئیس جمهور سابق آمریکا برای خروج از برجام، در اواسط اردیبهشت ماه سال 97 عملی شد و ترامپ اعلام کرد که تحریم های ایران در مدت 90 روزه و 180 روزه باز خواهند گشت. یکی از تحریم ها، تحریم خرید و فروش دلار با دولت ایران بود که در مدت 90 روزها گنجانده شده بود.

همین مسئله موجب شد تا قیمت دلار روز به روز در ایران افزایش یابد و کانال ها را یکی پس دیگری در نوردد و به مرز 20 هزار تومان در مهرماه 97 برسد. پس از آن بانک مرکزی با تدابیری که داشت توانست قیمت دلار را کنترل کند.

با شیوع ویروس کرونا در ایران از اواخر بهمن ماه 98 اوضاع در بازار ارز به دلیل بسته شدن مرزها و عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات دوباره بهم ریخت.

در حالی که در 11 فروردین ماه سال گذشته قیمت هر دلار 14 هزار و 903 تومان اعلام شده بود، این نرخ رفته رفته افزایش یافت و این افزایش از اواخر اردیبهشت ماه 99 اتفاق افتاد. روند صعودی قیمت دلار با عدم بازگشت ارزهای حاصل از صادرات از اواخر تیرماه شدیدتر هم شد و حتی قیمت دلار در  24 مهرماه 99 کانال 32 هزار تومان را هم لمس کرد.

با برگزاری انتخابات آمریکا و پیروزی دموکرات ها در این انتخابات و کنار رفتن ترامپ از قدرت، امیدها برای بازگشت آمریکا به برجام و برداشته شدن تحریم ها بیشتر شد و دلار کانال های قیمتی را یکی پس از دیگری از دست داد.

سقوط قیمت دلار، موجب شد تا مسئولین از جمله شخص رئیس جمهور قیمت های جدیدی را برای دلار در آینده اعلام کنند. به عنوان نمونه رئیس جمهور در 24 دی ماه سال گذشته طی مصاحبه ای گفت: امروز می دانید که منابع ارزی ما بلوکه شده و اگر منابع در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد قیمت دلار به ۱۶ و ۱۷ هزار تومان می رسد.

به هر صورت، این روزها با سیگنال هایی که از مذاکرات برجام مخابره می شود، قیمت دلار نیز روند نزولی به خود گرفته است و با شدت بیشتری در حال ریزش می باشد. در حالی که در 7 فروردین ماه سال جاری قیمت دلار 24756 تومان به ثبت رسیده بود و حتی در 10 فروردین ماه این رقم به 25254 تومان هم رسید، حالا با روند نزولی که این روزها قیمت دلار به خود گرفته است، در مورخه 18 اردیبهشت 1400 به 20637 تومان رسیده است.

نوسانات شدید قیمت دلار به نفع اقتصاد است؟

بسیاری از کارشناسان در پاسخ به این پرسش اعلام کرده اند که نوسانات شدید دلار چه در جهت کاهش و چه در جهت افزایش اصلا به نفع اقتصاد ایران نخواهد بود چرا که پیام بی ثباتی را به فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران مخابره می کند.

گزارش اخیر اتاق بازرگانی ایران که پیرامون موانع کسب و کار است و مربوط به زمستان 99 می باشد نیز بیانگر آن است که باز هم به مانند چند فصل اخیر مولفه "غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات" یکی از سه مانع اصلی بر سر راه کسب و کارها است. همان گونه که عنوان شد اقتصاد ایران یک اقتصاد واردات محور است و بیشتر مواد اولیه جهت تولید وارداتی هستند و از این رو این غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات مستقیما به نوسانات شدید دلار چه در جهت کاهش و چه در جهت افزایش باز می گردد.

علی سعدوندی، کارشناس اقتصادی طی گفتگویی در 15 اردیبهشت ماه سال جاری نیز درباره کاهش شدید نرخ ارز گفت: با کاهش نرخ ارز ممکن است از نرخ تورم کاسته شود اما در میان مدت و بلند مدت با بودجه متورم و کسری آن، افزایش نقدینگی را خواهیم داشت و بعدها موج تورمی بازخواهد گشت. وی در پاسخ به اینکه آیا احتمال کاهش ۲۰ درصدی قیمت دلار همانند سال ۱۳۹۴ وجود دارد؟ گفت: بله. احتمال ریزش ۲۰ درصدی قیمت دلار وجود دارد که این ریزش به ضرر اقتصاد ملی و به نفع واردکنندگان می‌شود. به عبارت دیگر، تحت تاثیر این امر بخش بازرگانی کشور رشد و بخش تولید داخل صدمه خواهد دید.

مهدی سوری کارشناس بازارهای مالی نیز در این باره گفت: افزایش نرخ ارز و جهش‌های ارزی منشا بسیاری از فسادها، پایین آمدن قدرت خرید مردم و کاهش رفاه عمومی بوده اما در شرایط فعلی کاهش شدید نرخ ارز هم به علت ساختار اقتصادی‌مان به کسب و کارها آسیب می‌زند.

سوری ادامه داد: مثلا وقتی کارخانه‌ای مواد اولیه‌اش را با دلار ۲۵ هزار تومانی خریده، فروش محصولاتش با دلار کمتر از ۲۰ هزار تومانی امکان ندارد و باعث ورشکستگی کسب و کار می‌شود. بنابراین در اقتصاد ما نرخ ارز باید ثبات داشته داشته باشد، کسب وکارهای ما برای ادامه فعالیت متاسفانه به مقدار کمی تورم نیاز دارند و تا زمانی که ساختار این وضعیت در اقتصاد ما اصلاح نشود، به اجبار باید ادامه یابد.

عباس آرگون عضو اتاق بازرگانی تهران نیز درباره کاهش شدید نرخ ارز گفت: اینکه در صورت کاهش تحریم‌ها، ناگهان نرخ دلار از ۲۵ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان برسد، صادرکننده و تولیدکننده را با فشاری مواجه می‌کند که بیرون آمدن از زیر بار آن کار ساده‌ای نیست. از این رو خطر مهمی که این روزها اقتصاد ایران را تهدید می‌کند پایین آوردن عمدی قیمت دلار با اهداف سیاسی است.

محمد لاهوتی رئیس کنفدارسیون صادرات ایران نیز بهمن ماه سال گذشته در گفتگو با تابناک اقتصادی درباره نرخ مناسب ارز در وضعیت کنونی گفت: نرخ ارز بین ۲۱ تا ۲۲ هزار تومان، تناسب تقریباً بینابینی با وضعیت فعلی اقتصاد کشور دارد که می‌تواند در اثر بازگشت آمریکا به برجام، آزادسازی منابع مالی، برطرف شدن مشکلات بانکی و افزایش صادرات، کاهش بیشتری هم داشته باشد یا اینکه در همین رنج ۲۱ تا ۲۲ هزار تومان  بماند. لاهوتی با اشاره به صحبت‌های رئیس جمهور مبنی بر اینکه نرخ دلار به زیر ۱۵ هزار تومان خواهد رسید، گفت: فارغ از اینکه این رقم محقق خواهد شد یا خیر باید گفت قطعاً این بر روی صارات تأثیر منفی به جای خواهد گذاشت، چراکه امروز مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالای صادراتی، با این اعدادی که ارز در بازار معامله می‌شود، متفاوت است و در نتیجه کالا گران‌تر تولید شده است.  با توجه به اینکه زیرساخت‌های لازم برای افزایش تقاضا نداریم و ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی نیز برای منابع ارزی لحاظ شده و حتی بخشنامه‌های متفاوتی هم صادر می‌کنیم، عملاً موانعی برای صادرات ایجاد شده است؛ به نحوی که دیدیم کشور حتی با افزایش نرخ ارز نیز نتوانست صادرات زیاد را تجربه کند؛ بنابراین قطعاً نرخ ۱۵ هزار تومانی با توجه به نرخ تورم می‌تواند اثر کاهشی بر صادرات داشته باشد.

قیمت منطقی دلار هم اکنون چقدر باید باشد؟

قبل از آن که قیمت منطقی دلار از دیدگاه کارشناسان بررسی شود باید اشاره کرد که ثبات قیمت دلار بسیار مهم است و برای ثبات قیمت دلار نیز باید دید که قیمت منطقی دلار چقدر است و در همان محدوده قیمت دلار را کنترل نمود.

مهدی سوری کارشناس بازارهای مالی درباره قیمت واقعی دلار در شرایط فعلی گفت: قیمت ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان برای دلار در شرایط فعلی ما بسیار ایده‌آل است. لازم است توجه شود که کم‌تر از این قیمت به کسب و کارها و بیشتر از آن به معیشت مردم آسیب وارد می‌کند.

سیدمحمد صادق الحسینی کارشناس اقتصادی نیز گفت:  نرخ واقعی دلار ۲۰ تا ۲۴ هزار تومان است و با توجه یه اینکه انتظارات مثبتی نسبت به امور بین المللی شکل گرفته است و گفته‌های دولت مبنی براینکه می‌تواند قیمت دلار را به ۱۵ هزار تومان برساند، بهتر است که این اتفاق رخ ندهد، زیرا به تولید و اقتصاد ضرر می‌رساند.

کاظم یاوری، کارشناس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی نیز در این باره گفت: بهترین تصور برای نرخ دلار در سال ۱۴۰۰ عددی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان است.

وحید شقاقی شهری، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی هم طی مصاحبه ای گفت: دلار در سال 1400 در محدوده ۱۹ تا ۲۲ هزار تومان به اصطلاح رِنج خواهد زد.

بنابراین آنچه از مجموع نظرات کارشناسان پیداست کف قیمت دلار باید 20 هزار تومان و سقف آن نیز همان 25 هزار تومان باشد. بانک مرکزی باید برای نگه داشتن قیمت دلار در این محدوده تلاش کند و از نوسانات شدید قیمت دلار که آفت اقتصاد است جلوگیری نماید.