حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباس خراسانی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه، در شرح دعای روز دهم ماه رمضان گفت: در دعای روز دهم این ماه مبارک می‎خوانیم: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْک وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَ ائِزِینَ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَبِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِینَ؛ یعنی  خدایا مرا در این ماه از توکل‏‌کنندگان و از رستگاران نزد خود و از مقرّبان درگاهت قرار بده، به احسانت ای هدف جویندگان».
وی با اشاره به فراز «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ» افزود: اول چیزی که انسان روزه‌دار در روز دهم از ماه مبارک رمضان از خداوند طلب می‌کند این است که او را از متوکلان قرار دهد؛ توکّل، مصدر باب تفعّل است و یکی از معانی آن قبول وکالت است؛ توکل اعتماد و اطمینان قلبی انسان در تمام امور به خداوند و بیزاری از غیر او است، پیدایش این حالت در انسان متوقف بر ایمان و یقین قلبی است، خداوند در آیه ۲۳ سوره مبارکه مائده می‌فرماید: «وَ عَلیَ اللَّهِ فَتَوَکلُّواْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِین؛ و اگر مؤمنید به خدا توکل کنید»؛ بنابراین مؤمنان واقعی متوکلان واقعی نیز هستند.
 توکل، مرتبه‌ای از توحید است
این مدرس حوزه بیان کرد: متوکلان تمام امور را وابسته به یک قدرت می‌دانند و آن خداوند است و معتقدند تمام علل و اسباب مقهور قدرت الهی و تحت اراده او عمل می‌کنند و این خود مرتبه‌ای از مراتب توحید است؛ هنگامی که انسان توحید علمی را پشت سر گذاشت، به توحید عملی و فعلی می‌رسد؛ توکل زمانی در انسان ایجاد می‌شود که به توحید فعلی رسیده‌ باشد.
وی گفت: توکل یکی از مراحل سیر سالکان الهی است و توکل در واقع پذیرش وکیل در امور است؛ انسان متوکل در کارها و امور خویش خدا را موکل می‌کند و او را وکیل قرار می‌دهد؛ زیرا او بهترین وکیل و تنها کسی است که هرچه اراده کند انجام می‌دهد؛ «وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا؛ و از جایی که حسابش را نمی‌‏کند به او روزی می‌‏رساند و هر کس بر خدا اعتماد کند او برای وی بس است‏خدا فرمانش را به انجام‏رساننده است به راستی خدا برای هر چیزی اندازه‏ای مقرر کرده است»، (طلاق/۳)، بنابراین خداوند برای هر متوکلی کافی است؛ «فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ وَکَفَی بِاللّهِ وَکِیلًا؛ پس از ایشان روی برتاب و بر خدا توکل کن و خدا بس کارساز است»، (نساء/۸۱).
نویسنده الهی‌نامه گفت: حضرت علی(ع) در بیان توکّل می‌‏فرمایند: «لا یصدق ایمان عبد حتی یکون بما فی یدالله ـ سبحانه ـ أوثق منه بما فی یده؛ ایمان بنده تأیید نمی‌‏شود، مگر به این معنی اطمینان حاصل کند که آنچه در دست حقّ متعال است، برای او قابل اعتمادتر است تا آنچه نزد خود اوست».
وی افزود: روزی پیامبر(ص) از جبرئیل ‌پرسیدند که توکل بر خدا چیست؟ جبرئیل عرض کرد که علم داشتن به اینکه مخلوق نه زیانی می‌رساند و نه سودی می‌بخشد و نه می‌دهد و نه باز می‌دارد؛ پس هر گاه بنده این گونه شد، برای احدی غیر از خدا کار نمی‌کند و جز خدا امید ندارد و از غیر او ترسی ندارد؛ در احدی غیر از خدا طمع ندارد و این توکل است. (بحارالانوار, ج ۶۸, ص ۱۳۸, ح ۲۳).
این مدرس سطح عالی حوزه اظهار کرد: باید توجه داشت که توکل به معنای عدم تلاش انسان نیست، بلکه توکل به این معناست که بهترین کارها را انجام دهی ولی دچار عجب و غرور نشوی و نتیجه کار را به خدا واگذار کنی؛ پیامبر(ص) به یکی از اصحاب فرمودند: ابتدا زانوی شتر را ببند، سپس بر خدا توکّل کن؛ نباید به امید توکّل بر خدا شترت را در بیابان رها کنی! خداوند در آیه ۳۹ سوره مبارکه نجم می‌فرماید: «وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَی؛ و اینکه برای انسان جز حاصل تلاش او نیست»، انسان در کارها و به‌ویژه در عبادات، اسباب مادی و طبیعی را آماده می‌کند و نتیجه امور را به خدا واگذار می‌کند.
وی در توضیح فراز «وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ» گفت: فوز به معنای نجات و رستگاری است و منظور از فائز کسی است که با انجام دستورات الهی به کمال وجودی رسیده و وارد رحمت الهی شده‌ است و خود را موفق می‌بیند؛ در قرآن کریم، ۱۷ یا ۱۸ صفت است که خداوند آن‌ها را فوز و رستگاری می‌داند «وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ»، (نساء/۱۳) و کسانی که این ۱۸ کمال را دارند، فائز و رستگارند «أُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ»، (توبه/۲۰).
عباسی خراسانی عنوان کرد: خداوند در سوره مبارکه توبه، آیه ۲۰ می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ؛ کسانی که ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداخته‏اند نزد خدا مقامی هر چه والاتر دارند و اینان همان رستگارانند»، خداوند در این آیه در واقع فائزان را معرفی می‌فرماید، از نظر خداوند کسانی که ایمان دارند، هجرت کردند و در راه خدا با اموال و جان‌هایشان جهاد کردند، رستگارند؛ طبق این آیه، مجاهدین جزو فائزان هستند و روزه نیز یکی از مصادیق جهاد است. در روزه، جهاد با نفس می‌کنیم که جهاد اکبر است.
وی گفت: در سوره نساء آیه ۱۳ خداوند مصداق دیگری از فائزان را معرفی می‌فرماید: «تِلْکَ حُدُودُ اللّهِ وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ اینها احکام الهی است و هر کس از خدا و پیامبر او اطاعت کند وی را به باغهایی درآورد که از زیر [درختان] آن نهرها روان است در آن جاودانه‏اند و این همان کامیابی بزرگ است»، طبق این آیه کسانی که مطیع خدا و پیامبر(ص) هستند و در مسیر ولایت حرکت می‌کنند، فائز و رستگارند؛ خود بهشت نیز رستگاری است و خداوند آن را فوز عظیم می‌داند؛ «أَعَدَّ اللّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ خدا برای آنان باغهایی آماده کرده است که از زیر [درختان] آن نهرها روان است و در آن جاودانه‏اند این همان رستگاری بزرگ است»(توبه/۸۹).
عباسی خراسانی اظهار کرد: فوز سه مرحله دارد؛ مرحله اول در دنیا، رسیدن به سعادت است. مرحله دوم در آخرت، رسیدن به شفاعت است و مرحله سوم فوز عند الهی است؛ دو مرحله قبل که ایجاد شد و همه کمالات و صفاتی که خداوند در قرآن آن را فوز می‌داند حاصل شد، فوز لدی الهی پیدا می‌کند و این مرحله بالاترین مرحله رستگاری است؛ همان رستگاری که حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) به آن رسید و فرمود: فزتُ و رب الکعبة.
 مقربان الهی گوی سبقت را از دیگران ربوده‌اند
وی در شرح فراز «وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ» گفت: قرب به معنای نزدیکی است و مقرب کسی است که خود را در محضر و پیشگاه الهی می‌بیند؛ بنابراین به خود اجازه گناه و معصیت در محضر خداوند را نمی‌دهد و هیچ‌گاه از یاد خدا غافل نمی‌شود، مقربان الهی کسانی هستند که در ایمان و عمل صالح پیش‌قدم هستند و به عبارتی می‌توان گفت این افراد از همه گروه‌ها جلو افتاده‌اند و گوی سبقت را ربوده‌اند؛ «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ ﴿۱۰﴾ أُوْلَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ ﴿۱۱﴾؛ و سبقت‏گیرندگان مقدمند (۱۰) آنانند همان مقربان [خدا] (۱۱)»؛ رسول خدا(ص) فرمود: اتدرون من السابقون الی ظل اللَّه یوم القیامة؟؛ آیا می‌‏دانید چه کسانی پیشگامان به‌سوی سایه لطف پروردگار در قیامت هستند؟! اصحاب عرض کردند: خدا و رسولش آگاه‌ترند، فرمود: الذین اذ اعطوا الحق قبلوه، و اذا سالوه بذلوه، و حکموا للناس کحکمهم لانفسهم؛ آنها کسانی هستند که وقتی حق به آنها داده شود پذیرا می‏‌گردند، و هنگامی که از حق سؤال شوند آن را در اختیار می‌‏گذارند، و در باره مردم آن گونه حکم می‌‏کنند که در باره خودشان! (تفسیر مراغی، ج ۲۷، ص ۱۳۴).
عباسی خراسانی عنوان کرد: در حدیثی نیز می‌‏خوانیم که ابن عباس می‏‌گوید: از رسول خدا(ص) درباره این آیه سؤال کردم، فرمود: جبرئیل به من چنین گفته است: ذلک علی(ع) و شیعته هم السابقون الی الجنة، المقربون من اللَّه بکرامته لهم؛ آنها علی‌(ع) و پیروان او هستند که پیشگامان به‌سوی بهشت و مقربان درگاه خدایند به خاطر احترامی که خدا برای آنها قائل شده است، (همان، ص ۲۰۹).
وی با اشاره به شرح فراز «بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِینَ» گفت: متعلق همه این خواسته‌ها احسان پروردگار است، از خدا می‌خواهیم به احسان خویش این سه خواسته ما را مستجاب فرماید؛ احسان گزیده ایمان است و اسلام (تسلیم بودن در برابر حق) مقدمه ایمان است و هنگامی که ایمان به قلب وارد شد، شخص محسن محبوب خدا می‌شود «وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ»، خداوند در پنج آیه از قرآن پس از ذکر صفات محسنین، فرموده «وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛ خدا احسان‌کنندگان را دوست دارد» و این تعبیر را برای محسنین دارد نه مؤمنین؛ ای کسی که غایت و نهایت انسان‌های طالب هستی، طالبین در ماه مبارک رمضان این سه خواسته‌ را از تو دارند، به حق احسان خودت، این خواسته‌ها را برآورده بفرما! خدایا! ما را از متوکلان، فائزان و مقربان درگاهت قرار بده! آمین یا رب‌العالمین.
انتهای پیام